[78] (1) Hīsce audītīs exacerbātus aquāriolus iste uxōris suae ita īrā extumuit, ita exārsit furōre, ut in fēminam sānctissimam et pudīcissimam praesente fīliō eius digna cubiculō suō dīceret, (2) amātrīcem eam, mē magum et venēficum clāmitāret multīs audientibus (quōs, sī volēs, nōminābō); sē mihi suā manū mortem allātūrum. (3) Vix hercule possum īrae moderārī, ingēns indignātiō animō oborītur. Tūne, effēminātissime, tuā manū cuīquam virō mortem minitārīs? (4) At quā tandem manū? Philomēlae an Mēdēae an Clytemnēstrae? Quās tamen cum saltās – tanta mollitia animī, tanta formīdō ferrī est – sine clūdīne saltās.
(5) Sed nē longius ab ōrdine dīgrediar: Pudentilla, postquam fīlium videt praeter opīniōnem contrā suam esse sententiam dēprāvātum, rūs profecta scrīpsit ad eum obiūrgandī grātiā illās fāmōsissimās litterās, quibus, ut istī aiēbant, cōnfessa est sēsē meā magīā in amōrem inductam dēmentīre. (6) Quās tamen litterās tabulāriō Pontiānī praesente et contrā scrībente Aemiliānō nūdius tertius tuō iussū, Maxime, testātō dēscrīpsimus; in quibus omnia contrā praedicātiōnem istōrum prō mē reperiuntur.
Vocabulary
ce: intensifying demonstrative particle (equivalent to γέ)
exacerbō (1): to make angry, enrage
aquāriolus –ī m.: a water carrier
extumēscō –ere –uī: to swell up
exardescō –ardescere –arsī –arsum: blaze up
furor, furoris m: rage, madness, fury, passion
pudīcus –a –um: modest, chaste
cubiculum –ī n.: bedroom
amātrīx –īcis f.: a female lover; "hussy"
(2)
magus magī m.: magic user
venēficus –ī m.: poisoner
clamito, clamitare, clamitavi, clamitatus: to cry aloud, shout
nōminō nōmināre nōmināvī nōminātus: to name, mention
herculē: by Hercules (an oath)
(3)
moderor moderārī moderātus sum: to manage, control, restrain
indignātiō –ōnis f.: indignation
oborior –orīrī –ortus sum: to arise, appear
effeminatus -a -um: womanish, effeminate
minitor –ārī –ātus sum: to threaten
Philomēla (Philemēla) –ae f.: Philomela, mother of Itys, sister of Procne
(4)
Mēdēa –ae f.: Medea
Clytaemnēstra –ae f.: Clytemnestra, wife of Agamemnon
saltō saltāre: to dance
mollitia –ae f. or mollitiēs –ēī f.: softness, weakness, cowardice
formīdō, inis, f: dread, dismay, apprehension
clūden –inis n.: a theater sword
dīgredior dīgressus sum: to digress
(5)
Pudentilla –ae f.: Pudentilla
opīniō opīniōnis f.: expectation
dēprāvō –āre: to distort, twist, turn away
obiurgō –āre –āvī –ātum: to rebuke, scold
fāmōsissimus -a -um: very renowned, notorious
magīa –ae f. : magic, sorcery
indūcō inducere indūxī inductus: to lead into, compel
dēmentiō –īre — —: to be out of one's senses, to be mad
tabulārius –(i)ī m.: secretary, a keeper of archives
(6)
Pontiānus –ī m.: Sicinius Pontianus: Roman knight, elder son of Sicinius Amicus and Aemilia Pudentilla, now dead
Aemiliānus –ī m.: Sicinius Aemilianus, principal accuser, uncle of Sicinius Pontianus and Sicinius Pudens
nudius m. (indecl.): it is now the ... day since (always in connection with ordinal numbers; nudius tertius = two days ago, the day before yesterday)
iūssus iūssūs m.: order, command
Māximus –ī m.: cognomen of Claudius Maximus, judge in the case
testātō (adv.): before witnesses
dēscrībō dēscrībere dēscrīpsī dēscrīptus: to transcribe, copy out
praedicātiō –ōnis f.: public proclamation, prediction, assertion