Navigatio Brendani

[1]     Quādam vērō diē, cum celebrāssent missās, appāruit illīs columna in marī; [2] et nōn longē ab illīs vidēbātur, sed nōn poterant ante trēs diēs appropinquāre. [3] Cum autem appropinquāsset vir Deī, aspiciēbat summitātem illīus; tamen minimē potuit prae altitūdine illīus: namque altior erat quam āēr. [4] Porrō cooperta fuit ex rārō conopeō: in tantum rārus erat ut nāvis posset trānsīre per forāmina illīus. [5] Ignōrābant dē quā creātūrā factus esset cōnōpēus: habēbat colōrem argentī, sed tamen dūrior illīs vidēbātur quam marmor; columna erat dē cristāllō clārissimō.

[6]     Dīxit sānctus Brendānus frātribus suīs: “Mittite rēmigēs intus in nāvim et arborem atque vēla, et aliī teneant ex vōbīs interim fībulās conopēī.” [7] Spatium namque magnum tenēbat praedictus sagus ā columnā, quasi ūnīus miliāriī, et ita extendēbātur in profundum. [8] Cum haec fēcissent, ait ad illōs vir Deī: “Mittite nāvim intus per aliquod forāmen, ut videāmus dīligenter magnālia creātōris nostrī.”

[10]    Cum haec dīxisset, coepit cantāre in quantum potuit altius; cēterī namque ex frātribus aspiciēbant semper bēstiās. [11] Cum autem audīssent, bēstiae levāvērunt sē ā terrā et natābant in circuitū nāvis, ita ut nōn potuissent frātrēs ultrā vidēre in omnem partem, prae multitūdine dīversārum natantium. [12] Tamen nōn appropinquābant nāviculae, sed longē lātēque natābant, et ita hūc atque illūc, dōnec vir Deī fīnīvit missam, sē retinēbant. [13] Post haec, quasi fugiendō, omnēs bēstiae per dīversās sēmitās ōceanī ā faciē servōrum Deī natābant. [14] Sānctus Brendānus per octo diēs, prōsperō ventō et vēlīs extēnsīs, vix potuit mare clārum trānsmeāre.

[1]     Quōdam vērō tempore, cum Sānctus Brendānus celebrāsset Sānctī Petrī Apostolī fēstīvitātem in suā nāvī, invēnērunt mare clārum ita ut possent vidēre quicquid subtus erat. [2] Cum autem aspexissent intus in profundum, vīdērunt dīversa genera bēstiārum, iacentēs super arēnam. [3] Vidēbātur quoque illīs quod potuissent manū tangere illās, prae nimiā clāritāte illīus maris. [4] Erant enim sīcut gregēs iacentēs in pāscuīs prae multitūdine; tālēs vidēbantur sīcut iūnctās in gīrum, applicantēs capita ad posteriōra, iacendō.

[5]     Rogābant frātrēs venerābilem patrem ut celebrāsset cum silentiō suam missam, nē bēstiae audīssent ac elevāssent sē ad persequendōs servōs Chrīstī. [6] Sānctus pater subrīsit atque dīcēbat illīs: “Mīror valdē vestram stultitiam. [7] Cūr timētis istās bēstiās, et nōn timuistis omnium bēstiārum maris dēvorātōrem et magistrum, sedentēs vōs atque psallentēs multīs vicibus in dorsō eius? [8] Immō et silvam scindistis et ignem succendistis carnemque coquīstis. Ergō cūr timētis istās? [9] Nōnne deus omnium bēstiārum est Dominus noster Iēsus Chrīstus, quī potest humiliāre omnia animantia?”

[1]   Sānctus Brendānus cum suīs naūtōribus nōn post multōs diēs vīdērunt Īnsulam praedictam familiae Ailbēī, ibique Nātālem Dominī celebrāvit cum suīs frātribus. [2] Hīs perfīnītīs diēbus fēstīs, venerābilis pater, acceptā benedictiōne abbātis et famulōrum suōrum, circuībat ōceanum per multum tempus, nisi in praedictīs fēstīvitātibus, id est Paschae et Nātālis Dominī. [3] Nam in illīs habēbat requiem in praedictīs locīs.

[1]     Ascendentibus, porrō tendēbant vēlum in classe, quō ventus dirigisset. Et cum nāvigāssent, appāruit illīs avis quae vocātur grifa, ā longē volāns obviam illīs. [2] Cum hanc vīdissent frātrēs, dīcēbant ad sānctum patrem: “Ad dēvorandum nōs venit illa bēstia!” [3] Quibus ait vir Deī: “Nōlīte timēre: Deus adiūtor noster est, quī nōs dēfendet etiam hāc vice.”

[4]     Illa extendēbat ungulās ad servōs Deī capiendōs. Et ecce subitō avis, quae illīs alterā vice portāvit rāmum cum frūctibus, vēnit obviam grifae, rapidissimō volātū. [5] Quae statim voluit dēvorāre illam; at vērō dēfendēbat sē, usque dum superāsset ac abstulisset oculōs grifae praedicta avis. [6] Porrō grifa volābat in altum, ut vix frātrēs potuissent vidēre; attamen interfectrīx nōn dimissit illam dōnec eam interēmit. [7] Nam cadāver eius cōram frātribus iuxtā nāvim cecidit in mare. Altera vērō avis reversa est in locum suum.

[11]     At venerābilis pater invēnit sex fontēs irriguissimōs, herbīs virentibus ac dīversīs rādīcibus. [12] Post haec reversus ad frātrēs suōs, portāns sēcum dē prīmitiīs īnsulae, dīcēns illīs: “Ascendite dē nāvī et fīgite tentōrium et cōnfortāminī dē optimīs frūctibus terrae istīus quam Dominus ostendit nōbīs.” [13] Ita, per quadrāgintā diēs, reficiēbant dē ūvīs et herbīs ac rādīcibus fontium. [14] Post vērō praedictum tempus, ascendērunt nāvim, portantēs sēcum dē frūctibus quantum poterat nāvis eōrum portāre.

[5]     Iterum vir Deī coepit praedictum ieiūnium cum frātribus suīs. [6] Tertiā namque diē vīdērunt īnsulam nōn longē ab eīs, tōtam coopertam arboribus dēnsissimīs, habentēs frūctum praedictum ūvārum incrēdibilī fertilitāte, ita ut omnēs arborēs incurvātae fuissent ad terram, ūnīus frūctūs, ūnīusque colōris. [7] Nūlla erat sterilis arbor nūllaque alterīus generis in eādem īnsulā. [8] Tunc frātrēs tenuērunt portum; vir Deī ascendit dē nāvī et coepit circuīre illam īnsulam. [9] Erat autem odor illīus sīcut odor domūs plēnae malīs pūnicīs. Frātrēs adhūc expectābant in nāvī, dōnec vir Deī ad eōs redīret. [10] Interim flābat illīs ventus odōrem suāvissimum, ita ut ad oblīviōnem illōrum ieiūnium cōnārētur.

[1]     Fīnītis iam duodecim diēbus, sānctus pater praecēpit trīduānum ieiūnāre. [2] Porrō, trānsāctō trīduānō, ecce ūna avis grandissima volābat ē regiōne nāvis, tenēns rāmum cuiusdam arboris ignōtae habentem in summō botrum magnum mīrae rubicunditātis. [3] Quem rāmum mīsit dē ōre suō in sinum sānctī virī. Tunc sānctus Brendānus vocāvit frātrēs suōs ad sē et ait: “Vidēte et sūmite prandium quod Deus mīsit vōbīs.” [4] Erant enim ūvae illīus sīcut pōma; quās dīvīsit vir Deī frātribus per singulās ūvās, et ita habēbant vīctum usque ad duodecimum diem.

[28]     Venerābilis pater cum suīs sodālibus coepit nāvigāre. Cum autem hōra nōna vēnerat, praecēpit suīs frātribus reficere corpora dē scaltīs Īnsulae Virōrum Fortium. [29] Cum haec dīxisset, vir Deī accēpit ūnam dē illīs. Ut autem vīdit magnitūdinem illīus et illam plēnam esse sūcō, admīrātus est et ait: [30] “Numquam vīdī nec lēgī dē scaltās tantae magnitūdinis.” Erant enim aequālis statūrae in modum pilae magnae. [31] Tunc praecēpit vir Deī vāsculum sibi afferrī, exprēmitque ūnam ex illīs, et attulit dē sūcō lībram ūnam, quam sānctus pater dīvīsit in duodecim unciās, dāns ūnīcuique singulam unciam. [32] Ita per duodecim diēs frātrēs reficiēbant dē singulīs scaltīs, tenentēs semper in ōre sapōrem mellis.

[19]     At vērō cum diēs illūcēsceret, discooperta est īnsula dē nūbe. Cōnfestim cantābant trēs psalmōs: “Miserēre meī, Deus,” “Deus, Deus meus, ad tē dē lūce vigilō,” “Domine, refugium”; [20] ad tertiam aliōs trēs, idest “Omnēs gentēs,” “Deus, in nōmine tuō,” “Dīlēxī, quoniam” sub Allēlūiā. [21] Deinde immolābant agnum immaculātum et omnēs ad commūniōnem veniēbant, dīcentēs: [22] “Hoc sacrum corpus Dominī, et Salvātōris sanguinem, sūmite vōbīs in vītam aeternam.”

[23]     Itaque, fīnītā immolātiōne, duo ex turmā iuvenum portābant cophinum plēnum dē scaltīs purpureīs et mīsērunt in nāvim, dīcentēs: [24] “Sūmite dē frūctū Īnsulae Virōrum Fortium et reddite nōbīs frātrem nostrum et proficīsciminī in pāce.” [25] Tunc sānctus Brendānus vocāvit praedictum frātrem ad sē et ait: “Ōsculā frātrēs tuōs et vāde cum illīs quī tē invocant. [26] Bonā hōrā concēpit tē māter tua, in quā meruistī habitāre cum tālī congregātiōne.” Ōsculātīsque omnibus et sānctō patre, ait illī sānctus Brendānus: [27] “Fīlī, recordāre quanta beneficia prōposuit tibi Deus in hōc saeculō. Vāde et ōra prō nōbīs.” Prōtinus secūtus est duōs iuvenēs ad eōrum scolam.