ἔνθʼ αὖτʼ ἄλλʼ ἐνόησε θεά, γλαυκῶπις Ἀθήνη·795
εἴδωλον ποίησε, δέμας δʼ ἤικτο γυναικί,
Ἰφθίμῃ, κούρῃ μεγαλήτορος Ἰκαρίοιο,
τὴν Εὔμηλος ὄπυιε Φερῇς ἔνι οἰκία ναίων.
πέμπε δέ μιν πρὸς δώματʼ Ὀδυσσῆος θείοιο,
ἧος Πηνελόπειαν ὀδυρομένην γοόωσαν800
παύσειε κλαυθμοῖο γόοιό τε δακρυόεντος.
ἐς θάλαμον δʼ εἰσῆλθε παρὰ κληῖδος ἱμάντα,
στῆ δʼ ἄρʼ ὑπὲρ κεφαλῆς, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·
εὕδεις, Πηνελόπεια, φίλον τετιημένη ἦτορ;
οὐ μέν σʼ οὐδὲ ἐῶσι θεοὶ ῥεῖα ζώοντες805
κλαίειν οὐδʼ ἀκάχησθαι, ἐπεί ῥʼ ἔτι νόστιμός ἐστι
σὸς παῖς· οὐ μὲν γάρ τι θεοῖς ἀλιτήμενός ἐστι.
τὴν δʼ ἠμείβετʼ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια,
ἡδὺ μάλα κνώσσουσʼ ἐν ὀνειρείῃσι πύλῃσιν·
τίπτε, κασιγνήτη, δεῦρʼ ἤλυθες; οὔ τι πάρος γε810
πωλέαι, ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἀπόπροθι δώματα ναίεις·
καί με κέλεαι παύσασθαι ὀιζύος ἠδʼ ὀδυνάων
πολλέων, αἵ μʼ ἐρέθουσι κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,
ἣ πρὶν μὲν πόσιν ἐσθλὸν ἀπώλεσα θυμολέοντα,
παντοίῃς ἀρετῇσι κεκασμένον ἐν Δαναοῖσιν,815
ἐσθλόν, τοῦ κλέος εὐρὺ καθʼ Ἑλλάδα καὶ μέσον Ἄργος·
νῦν αὖ παῖς ἀγαπητὸς ἔβη κοίλης ἐπὶ νηός,
νήπιος, οὔτε πόνων ἐὺ εἰδὼς οὔτʼ ἀγοράων.
τοῦ δὴ ἐγὼ καὶ μᾶλλον ὀδύρομαι ἤ περ ἐκείνου·
τοῦ δʼ ἀμφιτρομέω καὶ δείδια, μή τι πάθῃσιν,820
ἢ ὅ γε τῶν ἐνὶ δήμῳ, ἵνʼ οἴχεται, ἢ ἐνὶ πόντῳ·
δυσμενέες γὰρ πολλοὶ ἐπʼ αὐτῷ μηχανόωνται,
ἱέμενοι κτεῖναι πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι.
τὴν δʼ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·
θάρσει, μηδέ τι πάγχυ μετὰ φρεσὶ δείδιθι λίην·825
τοίη γάρ οἱ πομπὸς ἅμʼ ἔρχεται, ἥν τε καὶ ἄλλοι
ἀνέρες ἠρήσαντο παρεστάμεναι, δύναται γάρ,
Παλλὰς Ἀθηναίη· σὲ δʼ ὀδυρομένην ἐλεαίρει·
ἣ νῦν με προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.
τὴν δʼ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·830
εἰ μὲν δὴ θεός ἐσσι θεοῖό τε ἔκλυες αὐδῆς,
εἰ δʼ ἄγε μοι καὶ κεῖνον ὀιζυρὸν κατάλεξον,
ἤ που ἔτι ζώει καὶ ὁρᾷ φάος ἠελίοιο,
ἦ ἤδη τέθνηκε καὶ εἰν Ἀίδαο δόμοισι.
τὴν δʼ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·835
οὐ μέν τοι κεῖνόν γε διηνεκέως ἀγορεύσω,
ζώει ὅ γʼ ἦ τέθνηκε· κακὸν δʼ ἀνεμώλια βάζειν.
ὣς εἰπὸν σταθμοῖο παρὰ κληῖδα λιάσθη
ἐς πνοιὰς ἀνέμων. ἡ δʼ ἐξ ὕπνου ἀνόρουσε
κούρη Ἰκαρίοιο· φίλον δέ οἱ ἦτορ ἰάνθη,840
ὥς οἱ ἐναργὲς ὄνειρον ἐπέσσυτο νυκτὸς ἀμολγῷ.
μνηστῆρες δʼ ἀναβάντες ἐπέπλεον ὑγρὰ κέλευθα
Τηλεμάχῳ φόνον αἰπὺν ἐνὶ φρεσὶν ὁρμαίνοντες.
ἔστι δέ τις νῆσος μέσσῃ ἁλὶ πετρήεσσα,
μεσσηγὺς Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,845
Ἀστερίς, οὐ μεγάλη· λιμένες δʼ ἔνι ναύλοχοι αὐτῇ
ἀμφίδυμοι· τῇ τόν γε μένον λοχόωντες Ἀχαιοί.
notes
796 εἴδωλον: here, an image appearing in a dream.
797 Ἰφθίμῃ: Iphthime is the sister of Penelope and wife of Eumelos, the son of Admetus and Alcestis. Eumelos led the troops from Pherai in the Trojan War (Iliad 2.711–15).
798 Φερῇς ἔνι: anastrophe.
800 ἧος: ἕως ( = ἵνα), introducing a purpose clause with aorist optative (Smyth 2419).
802 παρὰ κληῖδος ἱμάντα: “past the strap of the door-bolt,” that is, slipping through the closed and bolted door (“through the keyhole,” Stanford).
806 νόστιμός: “able (or likely) to return” (LSJ νόστιμος I.2).
807 ἀλιτήμενός: “sinful,” ptc., used as an adjective (LSJ ἀλιταίνω 4).
809 ἐν ὀνειρείῃσι πύλῃσιν: the “gates of dreams,” one made of horn and one of ivory, are described in 19.560–69, the model for Aeneid 6.893–98.
811 πωλέαι: 2nd sing. impf. mid. indic. > πωλέομαι.
813 ἐρέθουσι: “disturb" > ἐρέθω (a poetic form of ἐρεθίζω).
814–16 a repetition of 4.724–26.
815 κεκασμένον: “excelling in,” masc. acc. sing. pres. ptc. > καίνυμαι, with dative.
818 πόνων … ἀγοράων: gens., with εἰδὼς (“having knowledge of …”). ἀγορά, in Homer, is “assembly” rather than “marketplace.”
819 τοῦ: Telemachus. ὀδύρομαι here takes a genitive (LSJ ὀδύρομαι 2).
819 ἐκείνου: Odysseus.
820 τοῦ: Telemachus. ἀμφιτρομέω takes a genitive.
820 δείδια: 1st sing. pf. act. indic. > δείδω.
821 ὅ γε: stating the subject of οἴχεται.
821 τῶν: “of those men,” demonstrative.
821 ἵν(α): “where.”
825 θάρσει: 2nd sing. pres. imperat.
825 δείδιθι: 2nd sing. pf. imperat. (with present force) > δείδω.
826 οἱ πομπὸς ἅμ(α): “along with him as a guide.”
827 ἠρήσαντο: gnomic aor. > ἀράομαι.
829 τεῒν: = σοι.
832 εἰ δ᾽ ἄγε: “come now,” preceding an imperative (Smyth 2348).
832 κατάλεξον: “tell me all about,” 2nd sing. aor. imperat. > καταλέγω, with accusative.
836 ἀγορεύσω: with accusative, like κατάλεξον in 832.
837 ζώει ὅ γ᾽ ἦ τέθνηκε: a disjunctive indirect question (“whether … or …”), with the initial ἤ omitted. For this construction, and the accentuation of ἦ, see LSJ ἤ A.II.2.b.
837 κακὸν: understand ἐστι.
838 παρὰ κληῖδα: “past the bolt.” See the note on 820.
838 λιάσθη: “shrank,” “disappeared,” 3rd sing. aor. mid./pass. indic. > λιάζομαι.
841 οἱ … ἐπέσσυτο: “hurried to her” > ἐπισεύω.
846 ἔνι … αὐτῇ: “there are in it.”
846 ἔνι: = ἔνεισι > ἔνειμι.
847 τῇ: “there.”
847 τόν: Telemachus.
847 μένον: = ἔμενον, unaugmented impf.