Αἰγύπτῳ μʼ ἔτι δεῦρο θεοὶ μεμαῶτα νέεσθαι
ἔσχον, ἐπεὶ οὔ σφιν ἔρεξα τεληέσσας ἑκατόμβας.
οἱ δʼ αἰεὶ βούλοντο θεοὶ μεμνῆσθαι ἐφετμέων.
νῆσος ἔπειτά τις ἔστι πολυκλύστῳ ἐνὶ πόντῳ
Αἰγύπτου προπάροιθε, Φάρον δέ ἑ κικλήσκουσι,355
τόσσον ἄνευθʼ ὅσσον τε πανημερίη γλαφυρὴ νηῦς
ἤνυσεν, ᾗ λιγὺς οὖρος ἐπιπνείῃσιν ὄπισθεν·
ἐν δὲ λιμὴν ἐύορμος, ὅθεν τʼ ἀπὸ νῆας ἐίσας
ἐς πόντον βάλλουσιν, ἀφυσσάμενοι μέλαν ὕδωρ.
ἔνθα μʼ ἐείκοσιν ἤματʼ ἔχον θεοί, οὐδέ ποτʼ οὖροι360
πνείοντες φαίνονθʼ ἁλιαέες, οἵ ῥά τε νηῶν
πομπῆες γίγνονται ἐπʼ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.
καί νύ κεν ἤια πάντα κατέφθιτο καὶ μένεʼ ἀνδρῶν,
εἰ μή τίς με θεῶν ὀλοφύρατο καί μʼ ἐσάωσε,
Πρωτέος ἰφθίμου θυγάτηρ ἁλίοιο γέροντος,365
Εἰδοθέη· τῇ γάρ ῥα μάλιστά γε θυμὸν ὄρινα.
ἥ μʼ οἴῳ ἔρροντι συνήντετο νόσφιν ἑταίρων·
αἰεὶ γὰρ περὶ νῆσον ἀλώμενοι ἰχθυάασκον
γναμπτοῖς ἀγκίστροισιν, ἔτειρε δὲ γαστέρα λιμός.
ἡ δέ μευ ἄγχι στᾶσα ἔπος φάτο φώνησέν τε·370
νήπιός εἰς, ὦ ξεῖνε, λίην τόσον ἠδὲ χαλίφρων,
ἦε ἑκὼν μεθιεῖς καὶ τέρπεαι ἄλγεα πάσχων;
ὡς δὴ δήθʼ ἐνὶ νήσῳ ἐρύκεαι, οὐδέ τι τέκμωρ
εὑρέμεναι δύνασαι, μινύθει δέ τοι ἦτορ ἑταίρων.
ὣς ἔφατʼ, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·375
ἐκ μέν τοι ἐρέω, ἥ τις σύ πέρ ἐσσι θεάων,
ὡς ἐγὼ οὔ τι ἑκὼν κατερύκομαι, ἀλλά νυ μέλλω
ἀθανάτους ἀλιτέσθαι, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν.
ἀλλὰ σύ πέρ μοι εἰπέ, θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασιν,
ὅς τίς μʼ ἀθανάτων πεδάᾳ καὶ ἔδησε κελεύθου,380
νόστον θʼ, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσομαι ἰχθυόεντα.
ὣς ἐφάμην, ἡ δʼ αὐτίκʼ ἀμείβετο δῖα θεάων·
τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλʼ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.
πωλεῖταί τις δεῦρο γέρων ἅλιος νημερτὴς
ἀθάνατος Πρωτεὺς Αἰγύπτιος, ὅς τε θαλάσσης385
πάσης βένθεα οἶδε, Ποσειδάωνος ὑποδμώς·
τὸν δέ τʼ ἐμόν φασιν πατέρʼ ἔμμεναι ἠδὲ τεκέσθαι.
τόν γʼ εἴ πως σὺ δύναιο λοχησάμενος λελαβέσθαι,
ὅς κέν τοι εἴπῃσιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύθου
νόστον θʼ, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχθυόεντα.390
καὶ δέ κέ τοι εἴπῃσι, διοτρεφές, αἴ κʼ ἐθέλῃσθα,
ὅττι τοι ἐν μεγάροισι κακόν τʼ ἀγαθόν τε τέτυκται
οἰχομένοιο σέθεν δολιχὴν ὁδὸν ἀργαλέην τε.
ὣς ἔφατʼ, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
αὐτὴ νῦν φράζευ σὺ λόχον θείοιο γέροντος,395
μή πώς με προϊδὼν ἠὲ προδαεὶς ἀλέηται·
ἀργαλέος γάρ τʼ ἐστὶ θεὸς βροτῷ ἀνδρὶ δαμῆναι.
notes
351 Αἰγύπτῳ: locative dat.
351 δεῦρο: referring to Sparta, with μεμαῶτα νέεσθαι.
351 μεμαῶτα: masc. acc. sing. pf. act. ptc. > μέμαα. The perfect has a present force.
353 βούλοντο … μεμνῆσθαι: supply an accusative such as βροτούς: “want [mortals] to remember…”
355 ἑ: fem. acc. pron. κικλήσκουσι, as a verb of naming, takes a double accusative (Smyth 1613).
356 πανημερίη … νηῦς / ἤνυσεν: a roundabout way of saying “a full-day’s sail.” Pharos was actually just off the mainland.
356 ἤνυσεν: “completes its journey,” gnomic aor. (Smyth 1931) > ἀνύω (LSJ ἀνύω I.5).
357 ᾗ: dative of interest. The antecedent is νηῦς.
358 ἐν: “in it,” adverbial.
358 ἀπὸ … / … βάλλουσιν: “they push off,” “they launch,” tmesis > ἀποβάλλω. The verb is not used elsewhere of ships.
361 φαίνονθ᾽ : = ἐφαίνοντο, unaugmented impf.
363 κεν: introducing the apodosis of a past contrary-to-fact conditional.
363 ἤια: “provisions” (LSJ ἤϊα).
366 ὄρινα: unaugmented impf. > ὀρίνω.
367 μ᾽: = μοι, agreeing with οἴῳ ἔρροντι, datives with συνήντετο > συναντάω.
368 ἰχθυάασκον: iterative impf.
372 μεθιεῖς: “do you slack off,” pres. act. indic. > μεθίημι (LSJ μεθίημι II.1).
376 ἐκ … ἐρέω: “I will say openly,” tmesis > ἐξερέω.
377 μέλλω … ἀλιτέσθαι: “I must have sinned against …” μέλλω with aor. infin. > ἀλιταίνω, indicates possibility in the past (LSJ μέλλω I.b).
380 ἔδησε κελεύθου: “kept me from my journey” (LSJ δέω A.I.4).
381 νόστον θ᾽, ὡς: “and (tell me) my return, how …,” understand εἰπέ. The ὡς clause explains the noun νόστον.
388 δύναιο: 2nd sing. pres. mid. opt. > δύναμαι.
388 λελαβέσθαι: aor. mid. infin. > λαμβάνω. A reduplicated Epic aor. 2 form.
389 ὅς κέν …: Merry-Riddell-Monro take ὅς here as demonstrative ( = οὕτος) making this simply the apodosis of a mixed conditional. ὅς κέν can also introduce a relative clause of purpose, but it is harder to make that construction work in this context. For ὅς as demonstrative pronoun, see Smyth 1113 and LSJ ὅςA.I. Lines 389–90 closely answer 380–81.
392 τοι: dative of possession (with μεγάροισι) or interest.
393 οἰχομένοιο σέθεν: genitive absolute. Note the shift from the dative τοι, referring to Menelaus, to σέθεν in the genitive absolute (Smyth 2073a).
393 ὁδὸν: “on a journey,” cognate acc. (Smyth 1567).
397 δαμῆναι: aor. pass. infin. > δαμάζω. The verb here takes a dative of agent rather than ὑπό + gen. (Smyth 1490, and see also 1493a for verbs meaning “to be conquered” taking the dative of agent).