τὸν δʼ αὖτε ψυχὴ προσεφώνεεν Ἀτρείδαο·35
ὄλβιε Πηλέος υἱέ, θεοῖς ἐπιείκελʼ Ἀχιλλεῦ,
ὃς θάνες ἐν Τροίῃ ἑκὰς Ἄργεος· ἀμφὶ δέ σʼ ἄλλοι
κτείνοντο Τρώων καὶ Ἀχαιῶν υἷες ἄριστοι,
μαρνάμενοι περὶ σεῖο· σὺ δʼ ἐν στροφάλιγγι κονίης
κεῖσο μέγας μεγαλωστί, λελασμένος ἱπποσυνάων.40
ἡμεῖς δὲ πρόπαν ἦμαρ ἐμαρνάμεθʼ· οὐδέ κε πάμπαν
παυσάμεθα πτολέμου, εἰ μὴ Ζεὺς λαίλαπι παῦσεν.
αὐτὰρ ἐπεί σʼ ἐπὶ νῆας ἐνείκαμεν ἐκ πολέμοιο,
κάτθεμεν ἐν λεχέεσσι, καθήραντες χρόα καλὸν
ὕδατί τε λιαρῷ καὶ ἀλείφατι· πολλὰ δέ σʼ ἀμφὶ45
δάκρυα θερμὰ χέον Δαναοὶ κείροντό τε χαίτας.
μήτηρ δʼ ἐξ ἁλὸς ἦλθε σὺν ἀθανάτῃς ἁλίῃσιν
ἀγγελίης ἀΐουσα· βοὴ δʼ ἐπὶ πόντον ὀρώρει
θεσπεσίη, ὑπὸ δὲ τρόμος ἔλλαβε πάντας Ἀχαιούς·
καί νύ κʼ ἀναΐξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας,50
εἰ μὴ ἀνὴρ κατέρυκε παλαιά τε πολλά τε εἰδώς,
Νέστωρ, οὗ καὶ πρόσθεν ἀρίστη φαίνετο βουλή·
ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
ἴσχεσθʼ, Ἀργεῖοι, μὴ φεύγετε, κοῦροι Ἀχαιῶν·
μήτηρ ἐξ ἁλὸς ἥδε σὺν ἀθανάτῃς ἁλίῃσιν55
ἔρχεται, οὗ παιδὸς τεθνηότος ἀντιόωσα.
ὣς ἔφαθʼ, οἱ δʼ ἔσχοντο φόβου μεγάθυμοι Ἀχαιοί·
ἀμφὶ δέ σʼ ἔστησαν κοῦραι ἁλίοιο γέροντος
οἴκτρʼ ὀλοφυρόμεναι, περὶ δʼ ἄμβροτα εἵματα ἕσσαν.
Μοῦσαι δʼ ἐννέα πᾶσαι ἀμειβόμεναι ὀπὶ καλῇ60
θρήνεον· ἔνθα κεν οὔ τινʼ ἀδάκρυτόν γʼ ἐνόησας
Ἀργείων· τοῖον γὰρ ὑπώρορε Μοῦσα λίγεια.
ἑπτὰ δὲ καὶ δέκα μέν σε ὁμῶς νύκτας τε καὶ ἦμαρ
κλαίομεν ἀθάνατοί τε θεοὶ θνητοί τʼ ἄνθρωποι·
ὀκτωκαιδεκάτῃ δʼ ἔδομεν πυρί, πολλὰ δέ σʼ ἀμφὶ65
μῆλα κατεκτάνομεν μάλα πίονα καὶ ἕλικας βοῦς.
καίεο δʼ ἔν τʼ ἐσθῆτι θεῶν καὶ ἀλείφατι πολλῷ
καὶ μέλιτι γλυκερῷ· πολλοὶ δʼ ἥρωες Ἀχαιοὶ
τεύχεσιν ἐρρώσαντο πυρὴν πέρι καιομένοιο,
πεζοί θʼ ἱππῆές τε· πολὺς δʼ ὀρυμαγδὸς ὀρώρει.70
αὐτὰρ ἐπεὶ δή σε φλὸξ ἤνυσεν Ἡφαίστοιο,
ἠῶθεν δή τοι λέγομεν λεύκʼ ὀστέʼ, Ἀχιλλεῦ,
οἴνῳ ἐν ἀκρήτῳ καὶ ἀλείφατι· δῶκε δὲ μήτηρ
χρύσεον ἀμφιφορῆα· Διωνύσοιο δὲ δῶρον
φάσκʼ ἔμεναι, ἔργον δὲ περικλυτοῦ Ἡφαίστοιο.75
ἐν τῷ τοι κεῖται λεύκʼ ὀστέα, φαίδιμʼ Ἀχιλλεῦ,
μίγδα δὲ Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο θανόντος,
χωρὶς δʼ Ἀντιλόχοιο, τὸν ἔξοχα τῖες ἁπάντων
τῶν ἄλλων ἑτάρων, μετὰ Πάτροκλόν γε θανόντα.
ἀμφʼ αὐτοῖσι δʼ ἔπειτα μέγαν καὶ ἀμύμονα τύμβον80
χεύαμεν Ἀργείων ἱερὸς στρατὸς αἰχμητάων
ἀκτῇ ἔπι προὐχούσῃ, ἐπὶ πλατεῖ Ἑλλησπόντῳ,
ὥς κεν τηλεφανὴς ἐκ ποντόφιν ἀνδράσιν εἴη
τοῖς οἳ νῦν γεγάασι καὶ οἳ μετόπισθεν ἔσονται.
notes
The funeral of Achilles.
40 μέγας μεγαλωστί: “great in your greatness,” “greatly great.” μεγαλωστί is a strengthened form of the adverb μεγάλως (Smyth 344).
40 λελασμένος: “having forgotten (gen.),” masc. nom. sing. pf. mid./pass. ptc. > λανθάνω.
42 λαίλαπι: dative of means.
42 παῦσεν: supply “it” (the battle) as the verb’s object.
43 σ(ε): the object of ἐνείκαμεν and κάτθεμεν.
43 ἐνείκαμεν: 1st pl. aor. act. indic. > φέρω.
44 κάτθεμεν: 1st pl. aor. act. indic. > κατατίθημι. Apocope.
45 σ(ε) ἀμφὶ: anastrophe. The accent does not change on the preposition ἀμφί in anastrophe (Smyth 175 a.N.1).
47 ἀθανάτῃς: fem. dat. pl.
47 ἁλίῃσιν: sea nymphs (LSJ ἄλιος 1).
48 ἀΐουσα: “to hear (gen.),” fut. act. ptc., expressing purpose.
49 ὑπὸ … ἔλλαβε: “suddenly seized,” tmesis > ὑπολαμβάνω.
51 ἀνὴρ … παλαιά τε πολλά τε εἰδώς: “a man knowing many and old things” is roughly equivalent to “a wise old man.”
56 οὗ: “her,” gen. possesive pron.
56 ἀντιόωσα: “to find (gen.)” > ἀντιάω.
57 φόβου: genitive of separation with ἔσχοντο (Smyth 1392).
58 ἁλίοιο γέροντος: Nereus (Smith Nereus), father of the Nereids, including Achilles’ mother, Thetis (Smith Thetis).
59 περὶ … ἕσσαν: “they put (acc.) around (acc.),” 3rd pl. aor. act. indic., tmesis > περιέννυμι. The second accusative is supplied by σ(ε) in line 58. For the double accusative, see Smyth 1628.
61 ἀδάκρυτόν: pred.
62 Ἀργείων: partitive gen., with τιν(α).
62 τοῖον: “so much,” adverbial.
62 ὑπώρορε: 3rd sing. aor. act. indic. > ὑπόρνυμι. Either (1) “began,” “rose up” (Autenrieth, taking the verb as intransitive), or (2) “stirred the hearts (of the Argives)” (Cunliffe, taking the verb as transitive with an implied object). Merry and Russo/Heubeck prefer (2), Stanford is noncommittal.
62 Μοῦσα: the singular is a little odd, since two lines earlier there are nine Muses (Μοῦσαι δʼ ἐννέα πᾶσαι).
65 ἔδομεν: supply the object σε.
65 σ(ε) ἀμφὶ: anastrophe.
67 καίεο: 2nd sing. impf. pass. indic. > καίω.
69 πυρὴν πέρι: anastrophe.
69 καιομένοιο: “while you were being burned,” genitive absolute. Supply a 2nd person singular genitive pronoun (σεῖο / σέο / σεῦ).
71 σε … ἤνυσεν: “finished you off,” “consumed you” (LSJ ἀνύω I.2).
72 λέγομεν: “we proceeded to gather” (inchoative impf., Smyth 1900).
77 μίγδα δὲ Πατρόκλοιο: “and, mingled together, (the bones) of Patroclus …” Supply ὀστέα from the context.
78 χωρὶς δʼ Ἀντιλόχοιο: again, supply ὀστέα. The bones of Antilochus are kept separate (χωρίς) in a different vessel.
79 μετὰ: “after.”
80 αὐτοῖσι: the amphoras containing the bones of Achilles, Patroclus, and Antilochus.
82 προὐχούσῃ: “jutting” (LSJ προέχω Β.Ι). In Homer, the verb is always contracted (προὔχω).
83 ὥς κεν: introducing a prupose clause with optative in secondary sequence (Smyth 2201a).
83 ἐκ ποντόφιν: “from the sea” ( = ἐκ πόντου). The –φιν ending is related to the lost ablative case (Smyth 280).
84 γεγάασι: “(have been born, and therefore) are alive,” 3rd pl. pf. act. indic. > γίγνομαι.