Taenariās etiam faucēs, alta ōstia Dītis,
et cālīgantem nigrā formīdine lūcum
ingressus, Mānēsque adiit rēgemque tremendum
nesciaque hūmānīs precibus mansuēscere corda.470
At cantū commōtae Erebī dē sēdibus īmīs
umbrae ībant tenuēs simulācraque lūce carentum,
quam multa in foliīs avium sē mīlia condunt,
Vesper ubi aut hībernus agit dē montibus imber,
mātrēs atque virī dēfunctaque corpora vītā475
magnanimum hērōum, puerī innūptaeque puellae,
‘Nōn tē nūllīūs exercent nūminis īrae;
magna luis commissa: tibi hās miserābilis Orpheus
Cuius Aristaeō quoniam est oblāta facultās,
vix dēfessa senem passus compōnere membra
cum clāmōre ruit magnō, manicīsque iacentem
occupat. Ille suae contrā nōn immemor artis440
omnia trānsfōrmat sēsē in mīrācula rērum,
ignemque horribilemque feram fluviumque liquentem.
Vērum ubi nulla fugam reperit fallācia, victus
in sēsē redit atque hominis tandem ōre locūtus
‘Nam quis tē, iuvenum confīdentissime, nostrās445
Haec ait et liquidum ambrosiae dēfundit odōrem,415
quō tōtum nātī corpus perdūxit; at illī
dulcis compositīs spīrāvit crīnibus aura
atque habilis membrīs vēnit vigor. Est specus ingēns
exēsī latere in montis, quō plūrima ventō
cōgitur inque sinūs scindit sēsē unda reductōs,420
dēprēnsīs ōlim statiō tūtissima nautīs;
intus sē vastī Prōteus tegit ōbice saxī.
Hīs iuvenem in latebrīs āversum ā lūmine Nympha
conlocat, ipsa procul nebulīs obscūra resistit.
Ōmine quō firmāns animum sīc incipit ipsa:
'Est in Carpathiō Neptūnī gurgite vātes
caeruleus Prōteus, magnum quī piscibus aequor
et iūnctō bipedum currū mētītur equōrum.
Hīc nunc Ēmathiae portūs patriamque revīsit390
Pallēnēn; hunc et Nymphae venerāmur et ipse
grandaevus Nēreus: nōvit namque omnia vātes,
quae sint, quae fuerint, quae mox ventūra trahantur;
quippe ita Neptūnō vīsum est, immānia cuius
armenta et turpēs pāscit sub gurgite phōcās.395
Postquam est in thalamī pendentia pūmice tecta
perventum et nātī flētūs cognōvit inānēs375
Cȳrēnē, manibus liquidōs dant ōrdine fontēs
germānae, tōnsīsque ferunt mantēlia villīs;
pars epulīs onerant mēnsās et plēna repōnunt
pōcula, Panchaeīs adolēscunt ignibus ārae.
Et māter ‘Cape Maeoniī carchēsia Bacchī:380
Ōceanō lībēmus' ait. Simul ipsa precātur
Ōceanumque patrem rērum Nymphāsque sorōrēs,
centum quae silvās, centum quae flūmina servant.
Huic percussa novā mentem formīdine māter
‘Dūc, age, dūc ad nōs; fās illī līmina dīvum
tangere,’ ait. Simul alta iubet discēdere lātē
flūmina, quā iuvenis gressūs īnferret. At illum360
curvāta in montis faciem circumstetit unda
accēpitque sinū vastō mīsitque sub amnem.
Iamque domum mīrāns genetrīcis et ūmida regna
spēluncīsque lacūs clausōs lūcōsque sonantēs
ībat, et ingentī mōtū stupefactus aquārum365
omnia sub magnā lābentia flūmina terrā
Inter quās cūram Clymenē nārrābat inānem345
Volcānī, Martisque dolōs et dulcia fūrta,
āque Chaō dēnsōs dīvum numerābat amōrēs.
Carmine quō captae dum fūsīs mollia pensa
dēvolvunt, iterum māternās impulit aurēs
luctus Aristaeī, vitreīsque sedīlibus omnēs350
obstipuēre; sed ante aliās Arethūsa sorōrēs
prōspiciēns summā flāvum caput extulit undā,
et procul: ‘Ō gemitū nōn frustrā exterrita tantō,
Cȳrēnē soror, ipse tibi, tua maxima cūra,
At māter sonitum thalamō sub flūminis altī
sēnsit. Eam circum Mīlēsia vellera Nymphae
carpēbant hyalī saturō fūcāta colōre,335
Drȳmōque Xanthōque Ligēaque Phyllodocēque,
caesariem effūsae nitidam per candida colla,
Nēsaeē Spīōque Thalīaque Cȳmodocēque,
Cȳdippē et flāva Lycōrias, altera virgō,
altera tum prīmōs Lūcīnae experta labōrēs,340
Clīōque et Beroē soror, Ōceanītides ambae,
ambae aurō, pictīs incīnctae pellibus ambae,
Quis deus hanc, Mūsae, quis nōbīs extudit artem?315
Unde nova ingressūs hominum experientia cēpit?
Pāstor Aristaeus fugiēns Pēnēia Tempē,
āmissīs, ut fāma, apibus morbōque famēque,
tristis ad extrēmī sacrum caput astitit amnis
multa querēns, atque hāc adfātus vōce parentem:320
‘Māter, Cȳrēnē māter, quae gurgitis huius
īma tenēs, quid mē praeclārā stirpe deōrum
(sī modo, quem perhibēs, pater est Thymbraeus Apollō)
invīsum fātīs genuistī? Aut quō tibi nostrī
