ὣς ἄρα φωνήσας εἰρύσσατο φάσγανον ὀξὺ
χάλκεον, ἀμφοτέρωθεν ἀκαχμένον, ἆλτο δʼ ἐπʼ αὐτῷ80
σμερδαλέα ἰάχων· ὁ δʼ ἁμαρτῆ δῖος Ὀδυσσεὺς
ἰὸν ἀποπροίει, βάλε δὲ στῆθος παρὰ μαζόν,
ἐν δέ οἱ ἥπατι πῆξε θοὸν βέλος· ἐκ δʼ ἄρα χειρὸς
φάσγανον ἧκε χαμᾶζε, περιρρηδὴς δὲ τραπέζῃ
κάππεσεν ἰδνωθείς, ἀπὸ δʼ εἴδατα χεῦεν ἔραζε85
καὶ δέπας ἀμφικύπελλον· ὁ δὲ χθόνα τύπτε μετώπῳ
θυμῷ ἀνιάζων, ποσὶ δὲ θρόνον ἀμφοτέροισι
λακτίζων ἐτίνασσε· κατʼ ὀφθαλμῶν δʼ ἔχυτʼ ἀχλύς.
Ἀμφίνομος δʼ Ὀδυσῆος ἐείσατο κυδαλίμοιο
ἀντίος ἀΐξας, εἴρυτο δὲ φάσγανον ὀξύ,90
εἴ πώς οἱ εἴξειε θυράων. ἀλλʼ ἄρα μιν φθῆ
Τηλέμαχος κατόπισθε βαλὼν χαλκήρεϊ δουρὶ
ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσεν·
δούπησεν δὲ πεσών, χθόνα δʼ ἤλασε παντὶ μετώπῳ.
Τηλέμαχος δʼ ἀπόρουσε, λιπὼν δολιχόσκιον ἔγχος95
αὐτοῦ ἐν Ἀμφινόμῳ· περὶ γὰρ δίε μή τις Ἀχαιῶν
ἔγχος ἀνελκόμενον δολιχόσκιον ἢ ἐλάσειε
φασγάνῳ ἀΐξας ἠὲ προπρηνέα τύψας.
βῆ δὲ θέειν, μάλα δʼ ὦκα φίλον πατέρʼ εἰσαφίκανεν,
ἀγχοῦ δʼ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·100
ὦ πάτερ, ἤδη τοι σάκος οἴσω καὶ δύο δοῦρε
καὶ κυνέην πάγχαλκον, ἐπὶ κροτάφοις ἀραρυῖαν
αὐτός τʼ ἀμφιβαλεῦμαι ἰών, δώσω δὲ συβώτῃ
καὶ τῷ βουκόλῳ ἄλλα· τετευχῆσθαι γὰρ ἄμεινον.
τὸν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·105
οἶσε θέων, ἧός μοι ἀμύνεσθαι πάρʼ ὀϊστοί,
μή μʼ ἀποκινήσωσι θυράων μοῦνον ἐόντα.
ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ φίλῳ ἐπεπείθετο πατρί,
βῆ δʼ ἴμεναι θάλαμόνδʼ, ὅθι οἱ κλυτὰ τεύχεα κεῖτο.
ἔνθεν τέσσαρα μὲν σάκεʼ ἔξελε, δούρατα δʼ ὀκτὼ110
καὶ πίσυρας κυνέας χαλκήρεας ἱπποδασείας·
βῆ δὲ φέρων, μάλα δʼ ὦκα φίλον πατέρʼ εἰσαφίκανεν,
αὐτὸς δὲ πρώτιστα περὶ χροῒ δύσετο χαλκόν·
ὣς δʼ αὔτως τὼ δμῶε δυέσθην τεύχεα καλά,
ἔσταν δʼ ἀμφʼ Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην,115
αὐτὰρ ὅ γʼ, ὄφρα μὲν αὐτῷ ἀμύνεσθαι ἔσαν ἰοί.
τόφρα μνηστήρων ἕνα γʼ αἰεὶ ᾧ ἐνὶ οἴκῳ
βάλλε τιτυσκόμενος· τοὶ δʼ ἀγχιστῖνοι ἔπιπτον.
αὐτὰρ ἐπεὶ λίπον ἰοὶ ὀϊστεύοντα ἄνακτα,
τόξον μὲν πρὸς σταθμὸν ἐϋσταθέος μεγάροιο120
ἔκλινʼ ἑστάμεναι, πρὸς ἐνώπια παμφανόωντα,
αὐτὸς δʼ ἀμφʼ ὤμοισι σάκος θέτο τετραθέλυμνον,
κρατὶ δʼ ἐπʼ ἰφθίμῳ κυνέην εὔτυκτον ἔθηκεν,
ἵππουριν, δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν·
εἵλετο δʼ ἄλκιμα δοῦρε δύω κεκορυθμένα χαλκῷ.125
notes
Odysseus kills Eurymachus and Telemachus kills Amphinomus. Telemachus brings weapons for his father, Eumaeus, and Philoitius.
80 αὐτῷ: Odysseus.
84 περιρρηδὴς: “sprawling over (dat.).”
85 ἀπὸ … χεῦεν: “spilled” > ἀποχέω, tmesis. See line 20, where the same phrase is used after the killing of Antinous.
89 Ὀδυσῆος … κυδαλίμοιο: gen., with ἀντίος (LSJ ἀντίος I.1.a, “frequently with genitive, which often precedes”).
89 ἐείσατο: “rushed,” 3rd sing. aor. mid. indic. > εἴσομαι.
91 εἴ πώς: “on the chance that …,” with optative in secondary sequence (Smyth 2354).
91 εἴξειε: “he (Odysseus) might leave (gen.)” (LSJ εἴκω I.2).
91 φθῆ: “beat,” “was too fast for,” “anticipated,” 3rd sing. aor. act. indic. > φθάνω.
96 περὶ … δίε: “he was greatly afraid,” 3rd sing. impf. act. indic., tmesis > περιδίω.
97 ἔγχος … / … τύψας: the most logical word order is ἐλάσειε (αὐτὸν) ἀνελκόμενον ἔγχος δολιχόσκιον (ἐκ Ἁμφινόμου) ἢ φασγάνῳ ἀΐξας ἠὲ προπρηνέα τύψας.
97 ἀνελκόμενον: “pulling (acc.) (out of the corpse of Amphinomus),” agreeing with “him” (Telemachus), the implied object of ἐλάσειε.
98 προπρηνέα: either (1) “with the edge (of the sword)” (LSJ προπρηνής), or (2) “as he (Telemachus) was bent forward (over the body of Amphinomus)” (Autenrieth, Cunliffe, Russo/Heubeck). Option 2 seems preferable.
102 κροτάφοις: dat. pl.
103 ἀμφιβαλεῦμαι: “I will arm myself,” 1st sing. fut. mid. indic. > ἀμφιβάλλω (Cunliffe ἀμφιβάλλω 3).
104 ἄλλα: “other armor,” understanding τεύχεα.
104 ἄμεινον: supply ἐστι.
106 οἶσε: aor. act. imperat. > φέρω.
106 θέων: masc. nom. sing. pres. act. ptc. > θέω.
106 ἧός: “as long as.”
106 ἀμύνεσθαι: infinitive of purpose.
106 πάρʼ: πάρεισι.
107 μή: introducing a negative purpose clause.
107 θυράων: gen., governed by the ἀπό– in the compound verb ἀποκινήσωσι (Smyth 1384).
114 τὼ δμῶε: Eumaeus and Philoitius, dual.
114 δυέσθην: 3rd dual impf. mid. indic. > δύω.
117 ἕνα γʼ αἰεὶ: “one after another,” “one by one.” (Brill gives “over and over” and “successively” as definitions ofἀεί).
119 λίπον: “failed (acc.),” “ran out (for)” (with acc. of person concerned, Smyth 1597) (LSJ λείπω A.I.3.b).
125 κεκορυθμένα χαλκῷ: “tipped with bronze,” neut. acc. pl. pf. pass. ptc. > κορύσσω (LSJ κορύσσω I.1).