ὀρσοθύρη δέ τις ἔσκεν ἐϋδμήτῳ ἐνὶ τοίχῳ,
ἀκρότατον δὲ παρʼ οὐδὸν ἐϋσταθέος μεγάροιο
ἦν ὁδὸς ἐς λαύρην, σανίδες δʼ ἔχον εὖ ἀραρυῖαι.
τὴν δʼ Ὀδυσεὺς φράζεσθαι ἀνώγει δῖον ὑφορβὸν
ἑσταότʼ ἄγχʼ αὐτῆς· μία δʼ οἴη γίγνετʼ ἐφορμή.130
τοῖς δʼ Ἀγέλεως μετέειπεν, ἔπος πάντεσσι πιφαύσκων·
ὦ φίλοι, οὐκ ἂν δή τις ἀνʼ ὀρσοθύρην ἀναβαίη
καὶ εἴποι λαοῖσι, βοὴ δʼ ὤκιστα γένοιτο;
τῷ κε τάχʼ οὗτος ἀνὴρ νῦν ὕστατα τοξάσσαιτο.
τὸν δʼ αὖτε προσέειπε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν·135
οὔ πως ἔστʼ, Ἀγέλαε διοτρεφές· ἄγχι γὰρ αἰνῶς
αὐλῆς καλὰ θύρετρα καὶ ἀργαλέον στόμα λαύρης·
καί χʼ εἷς πάντας ἐρύκοι ἀνήρ, ὅς τʼ ἄλκιμος εἴη.
ἀλλʼ ἄγεθʼ, ὑμῖν τεύχεʼ ἐνείκω θωρηχθῆναι
ἐκ θαλάμου· ἔνδον γάρ, ὀΐομαι, οὐδέ πη ἄλλῃ140
τεύχεα κατθέσθην Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱός.
ὣς εἰπὼν ἀνέβαινε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν,
εἰς θαλάμους Ὀδυσῆος ἀνὰ ῥῶγας μεγάροιο.
ἔνθεν δώδεκα μὲν σάκεʼ ἔξελε, τόσσα δὲ δοῦρα
καὶ τόσσας κυνέας χαλκήρεας ἱπποδασείας·145
βῆ δʼ ἴμεναι, μάλα δʼ ὦκα φέρων μνηστῆρσιν ἔδωκεν.
καὶ τότʼ Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,
ὡς περιβαλλομένους ἴδε τεύχεα χερσί τε δοῦρα
μακρὰ τινάσσοντας· μέγα δʼ αὐτῷ φαίνετο ἔργον.
αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·150
Τηλέμαχʼ, ἦ μάλα δή τις ἐνὶ μεγάροισι γυναικῶν
νῶϊν ἐποτρύνει πόλεμον κακὸν ἠὲ Μελανθεύς.
τὸν δʼ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
ὦ πάτερ, αὐτὸς ἐγὼ τόδε γʼ ἤμβροτον—οὐδέ τιςἄλλος
αἴτιος—ὃς θαλάμοιο θύρην πυκινῶς ἀραρυῖαν155
κάλλιπον ἀγκλίνας· τῶν δὲ σκοπὸς ἦεν ἀμείνων.
ἀλλʼ ἴθι, δῖʼ Εὔμαιε, θύρην ἐπίθες θαλάμοιο
καὶ φράσαι ἤ τις ἄρʼ ἐστὶ γυναικῶν ἣ τάδε ῥέζει,
ἢ υἱὸς Δολίοιο, Μελανθεύς, τόν περ ὀΐω.
ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,160
βῆ δʼ αὖτις θάλαμόνδε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν,
οἴσων τεύχεα καλά. νόησε δὲ δῖος ὑφορβός,
αἶψα δʼ Ὀδυσσῆα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχανʼ Ὀδυσσεῦ,
κεῖνος δʼ αὖτʼ ἀΐδηλος ἀνήρ, ὃν ὀϊόμεθʼ αὐτοί,165
ἔρχεται ἐς θάλαμον· σὺ δέ μοι νημερτὲς ἐνίσπες,
ἤ μιν ἀποκτείνω, αἴ κε κρείσσων γε γένωμαι,
ἦε σοὶ ἐνθάδʼ ἄγω, ἵνʼ ὑπερβασίας ἀποτίσῃ
πολλάς, ὅσσας οὗτος ἐμήσατο σῷ ἐνὶ οἴκῳ.
notes
Melanthius retrieves armor from the storeroom and arms the suitors. Odysseus, Telemachus, and Eumaeus scramble to adjust their plans.
126 ὀρσοθύρη: according to the dictionaries (Logeion ὀρσοθύρη), either (1) “a door high up in the wall” or “a raised door above floor level” (LSJ, Brill) or (2) a side door (Autenrieth, Cunliffe). Wace and Stubbings say it is “obviously a side door from the megaron leading to the domestic portion of the great house and also giving access to a narrow corridor leading past the front door of the megaron and so to the outside world” (p. 496).
127 ἀκρότατον δὲ παρʼ οὐδὸν: “over the high edge of the threshold” (LSJ παρά C.II.1).
129 τὴν: probably the ὀρσοθύρη, not the λαύρη.
129 φράζεσθαι: “to guard” (LSJ φράζω II.5).
131 τοῖς: to the suitors.
136 ἄγχι … αἰνῶς: “terribly close,” “very close” (LSJ αἰνός II).
138 χʼ: κε.
139 ἐνείκω: 1st sing. aor. act. hortatory subj. > φέρω.
139 θωρηχθῆναι: aor. pass. infin. > θωρήσσω.
140 οὐδέ πῃ ἄλλῃ: “and nowhere else.”
141 κατθέσθην: 3rd dual aor. mid. indic., apocope > κατατίθημι.
143 ῥῶγας: several possibilities in the dictionaries (Logeion ῥώξ): (1) “narrow entrances or passages leading to the hall” (LSJ), (2) “passages forming continuations or branches of the λαύρη” (Cunliffe, followed by Russo/Heubeck), (3) “loop-holes or windows in the rear wall of the μέγαρον, to light the stairway behind them” (Autenrieth). Brill plays it safe with “narrow passage, opening, entrance.” Stanford imagines “some kind of openings, perhaps for ventilation.” Wace and Stubbings (p. 497) ask: “Can ῥῶγες then mean ‘openings,’ i.e., opening over the balustrades of balconies looking down to the hearth and the central part of the megaron?”
148 περιβαλλομένους: “putting on,” understand as agreeing with μνηστῆρας (the suitors).
151 ἦ μάλα δή: ἦ δή expresses “lively surprise” (Smyth 2865), which μάλα intensifies. LSJ translates “now in very truth” (LSJ μάλα I.2).
152 νῶϊν: 1st dual dat. pron. Dative of interest.
154 τόδε γʼ ἤμβροτον: “I failed in this,” 1st sing. aor. act. indic. > ἁμαρτάνω (LSJ ἁμαρτάνω I.1, for use with neuter adjective or pronoun as an internal/cognate accusative).
156 κάλλιπον: 1st sing. aor. act. indic., apocope > καταλείπω.
156 ἀγκλίνας: “having opened (it),” with κάλλιπον, “(I left it) open,” masc. nom. sing. aor. act. ptc., apocope > ἀνακλίνω (LSJ ἀνακλίνω II).
156 τῶν: “their,” the suitors’.
157 ἐπίθες: “close,” aor. imperat. > ἐπιτίθημι (LSJ ἐπιτίθημι A.II.1).
158 φράσαι: “observe,” aor. mid. imperat. > φράζω (LSJ φράζω II.4).
159 ὀΐω: “I suspect.”
162 οἴσων: fut. act. ptc. > φέρω, expressing purpose.
165 ἀΐδηλος: “loathsome” (Russo/Heubeck).
168 ἀποτίσῃ: “atone for (acc.),” 3rd sing. aor. act. subj. > ἀποτίνω.