ἦμος δʼ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,
δὴ τότʼ ἔπειθʼ ὑπὸ ποσσὶν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα
Τηλέμαχος, φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο,
εἵλετο δʼ ἄλκιμον ἔγχος, ὅ οἱ παλάμηφιν ἀρήρει,
ἄστυδε ἱέμενος, καὶ ἑὸν προσέειπε συβώτην·5
ἄττʼ, ἦ τοι μὲν ἐγὼν εἶμʼ ἐς πόλιν, ὄφρα με μήτηρ
ὄψεται· οὐ γάρ μιν πρόσθεν παύσεσθαι ὀΐω
κλαυθμοῦ τε στυγεροῖο γόοιό τε δακρυόεντος,
πρίν γʼ αὐτόν με ἴδηται· ἀτὰρ σοί γʼ ὧδʼ ἐπιτέλλω.
τὸν ξεῖνον δύστηνον ἄγʼ ἐς πόλιν, ὄφρʼ ἂν ἐκεῖθι10
δαῖτα πτωχεύῃ· δώσει δέ οἱ ὅς κʼ ἐθέλῃσι
πύρνον καὶ κοτύλην· ἐμὲ δʼ οὔ πως ἔστιν ἅπαντας
ἀνθρώπους ἀνέχεσθαι, ἔχοντά περ ἄλγεα θυμῷ·
ὁ ξεῖνος δʼ εἴ περ μάλα μηνίει, ἄλγιον αὐτῷ
ἔσσεται· ἦ γὰρ ἐμοὶ φίλʼ ἀληθέα μυθήσασθαι.15
τὸν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
ὦ φίλος, οὐδέ τοι αὐτὸς ἐρύκεσθαι μενεαίνω·
πτωχῷ βέλτερόν ἐστι κατὰ πτόλιν ἠὲ κατʼ ἀγροὺς
δαῖτα πτωχεύειν· δώσει δέ μοι ὅς κʼ ἐθέλῃσιν.
οὐ γὰρ ἐπὶ σταθμοῖσι μένειν ἔτι τηλίκος εἰμί,20
ὥστʼ ἐπιτειλαμένῳ σημάντορι πάντα πιθέσθαι.
ἀλλʼ ἔρχευ· ἐμὲ δʼ ἄξει ἀνὴρ ὅδε, τὸν σὺ κελεύεις,
αὐτίκʼ ἐπεί κε πυρὸς θερέω ἀλέη τε γένηται.
αἰνῶς γὰρ τάδε εἵματʼ ἔχω κακά· μή με δαμάσσῃ
στίβη ὑπηοίη· ἕκαθεν δέ τε ἄστυ φάτʼ εἶναι.25
ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὰ σταθμοῖο βεβήκει,
κραιπνὰ ποσὶ προβιβάς, κακὰ δὲ μνηστῆρσι φύτευεν.
αὐτὰρ ἐπεί ῥʼ ἵκανε δόμους εὖ ναιετάοντας,
ἔγχος μέν ῥʼ ἔστησε φέρων πρὸς κίονα μακρήν,
αὐτὸς δʼ εἴσω ἴεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν.30
τὸν δὲ πολὺ πρώτη εἶδε τροφὸς Εὐρύκλεια,
κώεα καστορνῦσα θρόνοις ἔνι δαιδαλέοισι,
δακρύσασα δʼ ἔπειτʼ ἰθὺς κίεν· ἀμφὶ δʼ ἄρʼ ἄλλαι
δμῳαὶ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἠγερέθοντο,
καὶ κύνεον ἀγαπαζόμεναι κεφαλήν τε καὶ ὤμους.35
ἡ δʼ ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,
Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ,
ἀμφὶ δὲ παιδὶ φίλῳ βάλε πήχεε δακρύσασα,
κύσσε δέ μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά,
καί ῥʼ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·40
ἦλθες, Τηλέμαχε, γλυκερὸν φάος. οὔ σʼ ἔτʼ ἐγώ γε
ὄψεσθαι ἐφάμην, ἐπεὶ ᾤχεο νηῒ Πύλονδε
λάθρη, ἐμεῦ ἀέκητι, φίλου μετὰ πατρὸς ἀκουήν.
ἀλλʼ ἄγε μοι κατάλεξον ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς.
notes
Odysseus prepares to head to the city as a beggar. While Odysseus warms himself by the fire, Telemachus returns to the palace to see his mother.
4 οἱ: “(for) him,” dative of advantage (Smyth 1481).
4 ἀρήρει: “fitted to (dat.),” 3rd sing. plupf. act. indic. (with impf. sense) > ἀραρίσκω (LSJ ἀραρίσκω B.II).
6 ὄφρα … / ὄψεται: purpose clause with future indicative in place of subjunctive (Smyth 2203, Monro 326.3)
11 δώσει: the relative clause ὅς κ᾽ ἐθέλῃσι serves as the subject, “whoever wishes, will give…”
13 ἀνέχεσθαι: “to put up with” (LSJ ἀνέχω C.II.2).
14 ὁ ξεῖνος: the subject of μηνίει, but positioned first in the line for emphasis.
15 ἐμοὶ φίλ(α) ἀληθέα: “true things are dear to me.”
15 μυθήσασθαι: “epexegetical infinitive,” acting in the same way as an accusative of respect to explain the adjective φίλα (Smyth 2005, Monro 232).
17 ἐρύκεσθαι: “to be detained (here)” (LSJ ἐρύκω I.4).
21 πάντα: “in all things,” accusative of respect.
23 αὐτίκ᾽ ἐπεί κε: “as soon as.”
23 πυρὸς: either (a) “by the fire,” (literally) “of the fire,” partitive gen. (Stanford, Russo/Heubeck), or (2) “at the fire,” genitive of place (Smyth 1448, LSJ θέρω 1).
23 θερέω: apparently subj.
24 μή: “(I fear) lest …,” introducing a clause of fearing.
25 φάτ(ε): “you say,” 2nd pl. pres. act. indic. > φημί.
27 κραιπνὰ ποσὶ: “with quick strides,” (literally) “rushing with his feet” (dative of means).
32 καστορνῦσα: “spreading,” fem. nom. sing. pres. act. ptc., apocope > καταστορέννυμι.
33 δακρύσασα: “bursting into tears,” ingressive aor. (Smyth 1924).
33 ἔπειτ᾽ ἰθὺς: “as soon as,” (literally) “straightaway when.”
35 κύνεον: 3rd pl. impf. act. indic. > κυνέω.
38 πήχεε: acc. dual > πῆχυς.
39 κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά: accusatives of respect (Smyth 1601 a. N).
39. ἄμφω φάεα: “both eyes,” acc. dual. For φάεα as “eyes,” see LSJ φάος I.3.
43 μετὰ: “in search of” (LSJ μετά C.I.2).
44 ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς: “how you gained sight” (LSJ ἀντάω II.2). Wilson translates: “what have you seen?”