τὸν δʼ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·90
ὦ φίλʼ, ἐπεί θήν μοι καὶ ἀμείψασθαι θέμις ἐστίν,
ἦ μάλα μευ καταδάπτετʼ ἀκούοντος φίλον ἦτορ,
οἷά φατε μνηστῆρας ἀτάσθαλα μηχανάασθαι
ἐν μεγάροις, ἀέκητι σέθεν τοιούτου ἐόντος.
εἰπέ μοι ἠὲ ἑκὼν ὑποδάμνασαι, ἦ σέ γε λαοὶ95
ἐχθαίρουσʼ ἀνὰ δῆμον, ἐπισπόμενοι θεοῦ ὀμφῇ,
ἦ τι κασιγνήτοις ἐπιμέμφεαι, οἷσί περ ἀνὴρ
μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται.
αἲ γάρ ἐγὼν οὕτω νέος εἴην τῷδʼ ἐπὶ θυμῷ,
ἢ παῖς ἐξ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἠὲ καὶ αὐτός·100
αὐτίκʼ ἔπειτʼ ἀπʼ ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς,
εἰ μὴ ἐγὼ κείνοισι κακὸν πάντεσσι γενοίμην,
ἐλθὼν ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.
εἰ δʼ αὖ με πληθυῖ δαμασαίατο μοῦνον ἐόντα,105
βουλοίμην κʼ ἐν ἐμοῖσι κατακτάμενος μεγάροισι
τεθνάμεν ἢ τάδε γʼ αἰὲν ἀεικέα ἔργʼ ὁράασθαι,
ξείνους τε στυφελιζομένους δμῳάς τε γυναῖκας
ῥυστάζοντας ἀεικελίως κατὰ δώματα καλά,
καὶ οἶνον διαφυσσόμενον, καὶ σῖτον ἔδοντας110
μὰψ αὔτως, ἀτέλεστον, ἀνηνύστῳ ἐπὶ ἔργῳ.
τὸν δʼ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλʼ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.
οὔτε τί μοι πᾶς δῆμος ἀπεχθόμενος χαλεπαίνει,
οὔτε κασιγνήτοις ἐπιμέμφομαι, οἷσί περ ἀνὴρ115
μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται.
ὧδε γὰρ ἡμετέρην γενεὴν μούνωσε Κρονίων·
μοῦνον Λαέρτην Ἀρκείσιος υἱὸν ἔτικτε,
μοῦνον δʼ αὖτʼ Ὀδυσῆα πατὴρ τέκεν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
μοῦνον ἔμʼ ἐν μεγάροισι τεκὼν λίπεν οὐδʼ ἀπόνητο.120
τῷ νῦν δυσμενέες μάλα μυρίοι εἴσʼ ἐνὶ οἴκῳ.
ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,
Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,
ἠδʼ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσι,
τόσσοι μητέρʼ ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.125
ἡ δʼ οὔτʼ ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν
ποιῆσαι δύναται· τοὶ δὲ φθινύθουσιν ἔδοντες
οἶκον ἐμόν· τάχα δή με διαρραίσουσι καὶ αὐτόν.
ἀλλʼ ἦ τοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται·
ἄττα, σὺ δʼ ἔρχεο θᾶσσον, ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ130
εἴφʼ ὅτι οἱ σῶς εἰμὶ καὶ ἐκ Πύλου εἰλήλουθα.
αὐτὰρ ἐγὼν αὐτοῦ μενέω, σὺ δὲ δεῦρο νέεσθαι,
οἴῃ ἀπαγγείλας· τῶν δʼ ἄλλων μή τις Ἀχαιῶν
πευθέσθω· πολλοὶ γὰρ ἐμοὶ κακὰ μηχανόωνται.
notes
Telemachus explains the situation at home to the stranger
92 καταδάπτετ(ο): 3rd sing. impf. pass. indic. > καταδάπτω. Stanford takes this as in imperfect (–ο elided), but Cunliffe and Autenrieth take it as a present (–αί elided).
94 τοιούτου ἐόντος: “being such,” either “so good,” “so noble,” “the son of the king,” etc.
95 ὑποδάμνασαι: 2nd sing. pres. pass. indic. > ὑποδἀμνω.
96 θεοῦ ὀμφῇ: the commentators (Stanford, Heubeck/Hoekstra, Merry) agree that this probably doesn’t refer to a specific oracle, but to an irrational feeling of unexplained origin that could be attributed to the gods.
98 ὄρηται: 3rd sing. aor. mid. subj. > ὄρνυμι.
99 τῷδ᾽ ἐπὶ θυμῷ: “in addition to this spirit,” that is, if only I had the youth to match my spirit.
101τάμοι: 3rd sing. aor. act. opt. > τέμνω (τάμνω).
105δαμασαίατο: 3rd pl. aor. mid. opt. > δαμάζω.
106βουλοίμην κ(ε) … /… ἢ: “I would rather (infin.) … than …,” “I would wish to (infin.) rather than …” (Smyth 1827).
108στυφελιζομένους … /// … ἔδοντας: the participles are all in apposition to ἀεικέα ἔργ(α).
111ἀνηνύστῳ ἐπὶ ἔργῳ: “for business that will never be done,” “with no end to this business.”
120ἀπόνητο: “had the enjoyment of me,” “had the pleasure of knowing me,” 3rd sing. aor. mid. indic. > ἀπονίναμαι (LSJ) / ἀπονίνημι (Cunliffe/Autenrieth).
124κάτα: anastrophe.
126ἡ δ᾽: Penelope.
128αὐτόν: his οἶκος.
133οἴῃ: “to her alone,” > οἴος.