ὣς ἔφατʼ, αὐτίκα δὲ χρυσόθρονος ἤλυθεν Ἠώς.
τῆς δʼ ἄρα κλαιούσης ὄπα σύνθετο δῖος Ὀδυσσεύς·
μερμήριζε δʼ ἔπειτα, δόκησε δέ οἱ κατὰ θυμὸν
ἤδη γιγνώσκουσα παρεστάμεναι κεφαλῆφι.
χλαῖναν μὲν συνελὼν καὶ κώεα, τοῖσιν ἐνεῦδεν,95
ἐς μέγαρον κατέθηκεν ἐπὶ θρόνου, ἐκ δὲ βοείην
θῆκε θύραζε φέρων, Διὶ δʼ εὔξατο χεῖρας ἀνασχών·
Ζεῦ πάτερ, εἴ μʼ ἐθέλοντες ἐπὶ τραφερήν τε καὶ ὑγρὴν
ἤγετʼ ἐμὴν ἐς γαῖαν, ἐπεί μʼ ἐκακώσατε λίην,
φήμην τίς μοι φάσθω ἐγειρομένων ἀνθρώπων100
ἔνδοθεν, ἔκτοσθεν δὲ Διὸς τέρας ἄλλο φανήτω.
ὣς ἔφατʼ εὐχόμενος· τοῦ δʼ ἔκλυε μητίετα Ζεύς,
αὐτίκα δʼ ἐβρόντησεν ἀπʼ αἰγλήεντος Ὀλύμπου,
ὑψόθεν ἐκ νεφέων· γήθησε δὲ δῖος Ὀδυσσεύς.
φήμην δʼ ἐξ οἴκοιο γυνὴ προέηκεν ἀλετρὶς105
πλησίον, ἔνθʼ ἄρα οἱ μύλαι ἥατο ποιμένι λαῶν,
τῇσιν δώδεκα πᾶσαι ἐπερρώοντο γυναῖκες
ἄλφιτα τεύχουσαι καὶ ἀλείατα, μυελὸν ἀνδρῶν.
αἱ μὲν ἄρʼ ἄλλαι εὗδον, ἐπεὶ κατὰ πυρὸν ἄλεσσαν,
ἡ δὲ μίʼ οὔπω παύετʼ, ἀφαυροτάτη δʼ ἐτέτυκτο·110
ἥ ῥα μύλην στήσασα ἔπος φάτο, σῆμα ἄνακτι·
Ζεῦ πάτερ, ὅς τε θεοῖσι καὶ ἀνθρώποισιν ἀνάσσεις,
ἦ μεγάλʼ ἐβρόντησας ἀπʼ οὐρανοῦ ἀστερόεντος,
οὐδέ ποθι νέφος ἐστί· τέρας νύ τεῳ τόδε φαίνεις.
κρῆνον νῦν καὶ ἐμοὶ δειλῇ ἔπος, ὅττι κεν εἴπω·115
μνηστῆρες πύματόν τε καὶ ὕστατον ἤματι τῷδε
ἐν μεγάροις Ὀδυσῆος ἑλοίατο δαῖτʼ ἐρατεινήν,
οἳ δή μοι καμάτῳ θυμαλγέι γούνατʼ ἔλυσαν
ἄλφιτα τευχούσῃ· νῦν ὕστατα δειπνήσειαν.
ὣς ἄρʼ ἔφη, χαῖρεν δὲ κλεηδόνι δῖος Ὀδυσσεὺς120
Ζηνός τε βροντῇ· φάτο γὰρ τίσασθαι ἀλείτας.
αἱ δʼ ἄλλαι δμῳαὶ κατὰ δώματα κάλʼ Ὀδυσῆος
ἀγρόμεναι ἀνέκαιον ἐπʼ ἐσχάρῃ ἀκάματον πῦρ.
Τηλέμαχος δʼ εὐνῆθεν ἀνίστατο, ἰσόθεος φώς,
εἵματα ἑσσάμενος· περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτʼ ὤμῳ·125
ποσσὶ δʼ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,
εἵλετο δʼ ἄλκιμον ἔγχος, ἀκαχμένον ὀξέι χαλκῷ·
στῆ δʼ ἄρʼ ἐπʼ οὐδὸν ἰών, πρὸς δʼ Εὐρύκλειαν ἔειπε·
μαῖα φίλη, τὸν ξεῖνον ἐτιμήσασθʼ ἐνὶ οἴκῳ
εὐνῇ καὶ σίτῳ, ἦ αὔτως κεῖται ἀκηδής;130
τοιαύτη γὰρ ἐμὴ μήτηρ, πινυτή περ ἐοῦσα·
ἐμπλήγδην ἕτερόν γε τίει μερόπων ἀνθρώπων
χείρονα, τὸν δέ τʼ ἀρείονʼ ἀτιμήσασʼ ἀποπέμπει.
notes
Odysseus asks for and receives a good omen from Zeus.
92 δόκησε: “she seemed to (dat.) to (infin.),” the subject is Penelope (LSJ δοκέω II.1)
94 γιγνώσκουσα: “recognizing (him).”
94 κεφαλῆφι: dat. pl. Dative with παρεστάμεναι; for the plural used for even singular parts of the body, see Smyth 1005.
96 ἐκ… / θῆκε: “placed (acc.) outside,” tmesis > ἐκτίθημι.
100 φάσθω: 3rd sing. pres. mid. imperat. > φημί.
101 φανήτω: 3rd sing. aor. pass. imperat. > φαίνω.
104 ἐκ νεφέων: this contradicts line 113, which says (more portentiously) that the thunder came from a clear sky (ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἀστερόεντος, / οὐδέ ποθι νέφος ἐστί). Russo/Heubeck say that Homer was “careless” here, and used “‘from the clouds’ metonymically to mean ‘from the heavens.’”
106 ἥατο: “were set,” 3rd pl. plupf. mid. indic. > ἦμαι.
107 τῇσιν: dat., with ἐπερρώοντο, referring to the mills (μύλαι).
109 κατὰ…ἄλεσσαν: “they had ground,” 3rd pl. aor. act. indic., tmesis > καταλέω.
110 ἡ δὲ μί(α): “she alone.”
110 ἐτέτυκτο: “she was” (LSJ τεύχω III).
113 μεγάλ(α): adverbial.
114 τεῳ: = τινι.
115 κρῆνον: 2nd sing. aor. act. imperat. > κραίνω.
116. πύματόν τε καὶ ὕστατον: “for the final and last time.” (See line 13, ὕστατα καὶ πύματα).
121 φάτο: “he thought (that he had) …,” with infinitive of indirect discourse.
125. περὶ … θέτ(o): “placed (acc.) around (dat.),” 3rd sing. aor. mid. indic., tmesis > περιτίθημι.