ὣς φάτο Τηλέμαχος· μνηστῆρσι δὲ Παλλὰς Ἀθήνη345
ἄσβεστον γέλω ὦρσε, παρέπλαγξεν δὲ νόημα.
οἱ δʼ ἤδη γναθμοῖσι γελοίων ἀλλοτρίοισιν,
αἱμοφόρυκτα δὲ δὴ κρέα ἤσθιον· ὄσσε δʼ ἄρα σφέων
δακρυόφιν πίμπλαντο, γόον δʼ ὠΐετο θυμός.
τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Θεοκλύμενος θεοειδής·350
ἆ δειλοί, τί κακὸν τόδε πάσχετε; νυκτὶ μὲν ὑμέων
εἰλύαται κεφαλαί τε πρόσωπά τε νέρθε τε γοῦνα.
οἰμωγὴ δὲ δέδηε, δεδάκρυνται δὲ παρειαί,
αἵματι δʼ ἐρράδαται τοῖχοι καλαί τε μεσόδμαι·
εἰδώλων δὲ πλέον πρόθυρον, πλείη δὲ καὶ αὐλή,355
ἱεμένων Ἔρεβόσδε ὑπὸ ζόφον· ἠέλιος δὲ
οὐρανοῦ ἐξαπόλωλε, κακὴ δʼ ἐπιδέδρομεν ἀχλύς.
ὣς ἔφαθʼ, οἱ δʼ ἄρα πάντες ἐπʼ αὐτῷ ἡδὺ γέλασσαν.
τοῖσιν δʼ Εὐρύμαχος, Πολύβου πάϊς, ἦρχʼ ἀγορεύειν·
ἀφραίνει ξεῖνος νέον ἄλλοθεν εἰληλουθώς.360
ἀλλά μιν αἶψα, νέοι, δόμου ἐκπέμψασθε θύραζε
εἰς ἀγορὴν ἔρχεσθαι, ἐπεὶ τάδε νυκτὶ ἐΐσκει.
τὸν δʼ αὖτε προσέειπε Θεοκλύμενος θεοειδής·
Εὐρύμαχʼ, οὔ τί σʼ ἄνωγα ἐμοὶ πομπῆας ὀπάζειν·
εἰσί μοι ὀφθαλμοί τε καὶ οὔατα καὶ πόδες ἄμφω365
καὶ νόος ἐν στήθεσσι τετυγμένος οὐδὲν ἀεικής.
τοῖς ἔξειμι θύραζε, ἐπεὶ νοέω κακὸν ὔμμιν
ἐρχόμενον, τό κεν οὔ τις ὑπεκφύγοι οὐδʼ ἀλέαιτο
μνηστήρων, οἳ δῶμα κάτʼ ἀντιθέου Ὀδυσῆος
ἀνέρας ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανάασθε.370
ὣς εἰπὼν ἐξῆλθε δόμων εὖ ναιεταόντων,
ἵκετο δʼ ἐς Πείραιον, ὅ μιν πρόφρων ὑπέδεκτο.
μνηστῆρες δʼ ἄρα πάντες ἐς ἀλλήλους ὁρόωντες
Τηλέμαχον ἐρέθιζον, ἐπὶ ξείνοις γελόωντες·
ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων·375
Τηλέμαχʼ, οὔ τις σεῖο κακοξεινώτερος ἄλλος·
οἷον μέν τινα τοῦτον ἔχεις ἐπίμαστον ἀλήτην,
σίτου καὶ οἴνου κεχρημένον, οὐδέ τι ἔργων
ἔμπαιον οὐδὲ βίης, ἀλλʼ αὔτως ἄχθος ἀρούρης.
ἄλλος δʼ αὖτέ τις οὗτος ἀνέστη μαντεύεσθαι.380
ἀλλʼ εἴ μοί τι πίθοιο, τό κεν πολὺ κέρδιον εἴη·
τοὺς ξείνους ἐν νηῒ πολυκληῗδι βαλόντες
ἐς Σικελοὺς πέμψωμεν, ὅθεν κέ τοι ἄξιον ἄλφοι.
ὣς ἔφασαν μνηστῆρες· ὁ δʼ οὐκ ἐμπάζετο μύθων,
ἀλλʼ ἀκέων πατέρα προσεδέρκετο, δέγμενος αἰεί,385
ὁππότε δὴ μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσει.
ἡ δὲ κατʼ ἄντηστιν θεμένη περικαλλέα δίφρον
κούρη Ἰκαρίοιο, περίφρων Πηνελόπεια,
ἀνδρῶν ἐν μεγάροισιν ἑκάστου μῦθον ἄκουεν.
δεῖπνον μὲν γάρ τοί γε γελοίωντες τετύκοντο390
ἡδὺ τε καὶ μενοεικές, ἐπεὶ μάλα πόλλʼ ἱέρευσαν·
δόρπου δʼ οὐκ ἄν πως ἀχαρίστερον ἄλλο γένοιτο,
οἷον δὴ τάχʼ ἔμελλε θεὰ καὶ καρτερὸς ἀνὴρ
θησέμεναι· πρότεροι γὰρ ἀεικέα μηχανόωντο.
notes
Athena causes a supernatural scene, Theoclymenus has a vision, and the suitors laugh and enjoy their last feast, with no idea of what’s in store for them.
347 γναθμοῖσι … ἀλλοτρίοισιν: “with someone else’s jaws,” that is, it was as if someone else was controlling their jaws.
349 γόον δʼ ὠΐετο θυμός: either (1) “their heart(s) foreboded wailing,” meaning that in their hearts they had a presentiment of what would happen to them, or (2) “their heart(s) imagined wailing,” meaning “they wanted to wail but couldnot make any sound” (Russo/Heubeck).
352 εἰλύαται: 3rd pl. pf. pass. indic. > εἰλυω.
353 δέδηε: 3rd sing. pf. act. indic. > δαίω.
353 δεδάκρυνται: “are flooded with tears,” 3rd pl. pf. pass. indic. > δακρύω.
357 ἐπιδέδρομεν: “has spread over,” 3rd sing. pf. act. indic. > ἐπιτρέχω (LSJ ἐπιτρέχω II.2).
362 ἔρχεσθαι: infinitive of purpose.
366 τετυγμένος: “healthy,” “ready” (LSJ τεύχω I.2).
367 τοῖς: “with these,” that is, his eyes, ears, feet, and mind.
372 Πείραιον: Peireus, the friend of Telemachus introduced in Book 15 (539), where he is put in charge of hosting Theoclymenus.
374 ἐρέθιζον: “were trying to provoke,” conative impf. (Smyth 1895).
377 οἷον: “seeing as how …” (LSJ οἷος V.1).
377 ἐπίμαστον: “needy,” “grasping” (probably derived from the verb ἐπιμαίομαι, “to seek to obtain” or “to grasp).
378 κεχρημένον: “yearning for (gen.)” or “needy for (gen.), masc. acc. sing. pf. mid. ptc. > χράομαι (LSJ χράομαι C.I.1,2).
379 ἀρούρης: “on the earth,” objective gen.
381 πίθοιο: 2nd sing. aor. mid. opt. > πείθω.
383 κέ τοι ἄξιον ἄλφοι: “it (sending them to Sicily) would fetch you a worthy price.” ἄξιον acts as a cognate accusative, “worthy (price).”
383 ἄλφοι: 3rd sing. aor. act. opt. > ἀλφάνω.
384 ὁ δʼ: Telemachus.
385 δέγμενος … / ὁππότε: “in expectation the time when …” (LSJ δέχομαι II.3).
387 κατʼ ἄντηστιν: the meaning of this phrase, appearing only here in all of extant Greek literature, is obscure. Opposite (or facing) the men in the hall? Facing the open door of her chamber? In some other unknown room in the house?
392 δόρπου δʼ οὐκ ἄν πως ἀχαρίστερον ἄλλο γένοιτο, οἷον … : οὐκ ἄν πως γένοιτο ἄλλο [δόρπον] ἀχαρίστερονδόρπου, οἷον …
394 πρότεροι … μηχανόωντο: “they (the suitors) were the first to plan …,” “they planned … in the first place.”