ἀλλά μιν, ἀμφίπολοι, ἀπονίψατε, κάτθετε δʼ εὐνήν,
δέμνια καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα,
ὥς κʼ εὖ θαλπιόων χρυσόθρονον Ἠῶ ἵκηται.
ἠῶθεν δὲ μάλʼ ἦρι λοέσσαι τε χρῖσαί τε,320
ὥς κʼ ἔνδον παρὰ Τηλεμάχῳ δείπνοιο μέδηται
ἥμενος ἐν μεγάρῳ· τῷ δʼ ἄλγιον ὅς κεν ἐκείνων
τοῦτον ἀνιάζῃ θυμοφθόρος· οὐδέ τι ἔργον
ἐνθάδʼ ἔτι πρήξει, μάλα περ κεχολωμένος αἰνῶς.
πῶς γὰρ ἐμεῦ σύ, ξεῖνε, δαήσεαι εἴ τι γυναικῶν325
ἀλλάων περίειμι νόον καὶ ἐπίφρονα μῆτιν,
εἴ κεν ἀϋσταλέος, κακὰ εἱμένος ἐν μεγάροισιν
δαινύῃ; ἄνθρωποι δὲ μινυνθάδιοι τελέθουσιν.
ὃς μὲν ἀπηνὴς αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀπηνέα εἰδῇ,
τῷ δὲ καταρῶνται πάντες βροτοὶ ἄλγεʼ ὀπίσσω330
ζωῷ, ἀτὰρ τεθνεῶτί γʼ ἐφεψιόωνται ἅπαντες·
ὃς δʼ ἂν ἀμύμων αὐτὸς ἔῃ καὶ ἀμύμονα εἰδῇ,
τοῦ μέν τε κλέος εὐρὺ δὶα ξεῖνοι φορέουσι
πάντας ἐπʼ ἀνθρώπους, πολλοί τέ μιν ἐσθλὸν ἔειπον.
τὴν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·335
ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,
ἦ τοι ἐμοὶ χλαῖναι καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα
ἤχθεθʼ, ὅτε πρῶτον Κρήτης ὄρεα νιφόεντα
νοσφισάμην ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο,
κείω δʼ ὡς τὸ πάρος περ ἀΰπνους νύκτας ἴαυον·340
πολλὰς γὰρ δὴ νύκτας ἀεικελίῳ ἐνὶ κοίτῃ
ἄεσα καί τʼ ἀνέμεινα ἐΰθρονον Ἠῶ δῖαν.
οὐδέ τί μοι ποδάνιπτρα ποδῶν ἐπιήρανα θυμῷ
γίγνεται· οὐδὲ γυνὴ ποδὸς ἅψεται ἡμετέροιο
τάων αἵ τοι δῶμα κάτα δρήστειραι ἔασιν,345
εἰ μή τις γρηῦς ἔστι παλαιή, κεδνὰ ἰδυῖα,
ἥ τις δὴ τέτληκε τόσα φρεσὶν ὅσσα τʼ ἐγώ περ·
τῇ δʼ οὐκ ἂν φθονέοιμι ποδῶν ἅψασθαι ἐμεῖο.
τὸν δʼ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·
ξεῖνε φίλʼ· οὐ γάρ πώ τις ἀνὴρ πεπνυμένος ὧδε350
ξείνων τηλεδαπῶν φιλίων ἐμὸν ἵκετο δῶμα,
ὡς σὺ μάλʼ εὐφραδέως πεπνυμένα πάντʼ ἀγορεύεις·
ἔστι δέ μοι γρηῢς πυκινὰ φρεσὶ μήδεʼ ἔχουσα
ἣ κεῖνον δύστηνον ἐῢ τρέφεν ἠδʼ ἀτίταλλε,
δεξαμένη χείρεσσʼ, ὅτε μιν πρῶτον τέκε μήτηρ,355
ἥ σε πόδας νίψει, ὀλιγηπελέουσά περ ἔμπης.
ἀλλʼ ἄγε νῦν ἀνστᾶσα, περίφρων Εὐρύκλεια,
νίψον σοῖο ἄνακτος ὁμήλικα· καί που Ὀδυσσεὺς
ἤδη τοιόσδʼ ἐστὶ πόδας τοιόσδε τε χεῖρας·
αἶψα γὰρ ἐν κακότητι βροτοὶ καταγηράσκουσιν.360
notes
Odysseus rejects Penelope’s offer of clean clothes, and asks for an old woman to bathe him.
320 λοέσσαι … χρῖσαί: aor. infins. Used as imperatives.
323 τῷ δ᾽ ἄλγιον ὅς κεν ἐκείνων: ἄλγιον [ἔσται] ἐκείνων τῷ ὅς … The partitive genitive with τῷ is incorporated into the relative clause.
325 ἐμεῦ: “from me,” gen., with δαήσεαι (Smyth 1361).
325 δαήσεαι: 2nd sing. fut. mid. indic. > δάω.
326 νόον καὶ ἐπίφρονα μῆτιν: accusatives of respect.
328 δαινύῃ: 2nd sing. pres. mid. subj. > δαίνυμι.
329 ἔῃ: 3rd sing. pres. act. subj. > εἰμί. Subjunctive in a present general conditional relative clause, without ἄν (Smyth 2567b).
329 ἀπηνέα εἰδῇ: “has a cruel nature,” literally, “knows cruel things.”
330 καταρῶνται: “call down (acc.) upon (dat.),” 3rd pl. pres. mid./pass. subj. > καταράομαι.
331 ζωῷ, ἀτὰρ τεθνεῶτί: “while he’s alive, but when he’s dead …”
334 ἔειπον: “call (acc.) (pred. acc.),” gnomic aor. (Smyth 1931).
338 ἤχθεθ᾽: ἤχθετο, “became hateful to (dat.),” 3rd sing. aor. pass. indic. > ἔχθω (with a neuter plural subject). Ingressive aor. (Smyth 1924).
340 κείω: fut.
342 ἄεσα: “I slept,” 1st sing. aor. act. indic. > ἄω (LSJ), ἀέσκω (Brill), ἰαύω (Russo/Heubeck).
343 ἐπιήρανα: pred. adj., after γίγνεται.
344 ποδὸς … ἡμετέροιο: gen., with ἅψεται (Smyth 1345).
344 ἡμετέροιο: plural of modesty (Smyth 1008).
345 δῶμα κάτα: anastrophe.
346 εἰ μή: “unless …”
347 ἥ τις: “someone who …”
347 τέτληκε: 3rd sing. pf. act. indic. > τλάω.
348 φθονέοιμι: “I would (not) refuse to let (dat.) (infin.)” (LSJ φθονέω II.1).
351 φιλίων: “(has come) more welcome” (= φίλτερος), masc. nom. sing. comparative adj. > φίλος. Predicate nominative.
354 κεῖνον: Odysseus.
355 χείρεσσ(ι): “in her hands.” For the elision –σσ(ι) in the dative plural, see Monro 376.3.
356 πόδας: accusative of respect.
359 πόδας … χεῖρας: accusatives of respect.