αὐτὰρ ὁ ἐν μεγάρῳ ὑπελείπετο δῖος Ὀδυσσεύς,
μνηστήρεσσι φόνον σὺν Ἀθήνῃ μερμηρίζων·
αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
Τηλέμαχε, χρὴ τεύχεʼ ἀρήϊα κατθέμεν εἴσω
πάντα μάλʼ· αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσι5
παρφάσθαι, ὅτε κέν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες·
ἐκ καπνοῦ κατέθηκʼ, ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκει
οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,
ἀλλὰ κατῄκισται, ὅσσον πυρὸς ἵκετʼ ἀϋτμή.
πρὸς δʼ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶν ἔβαλε δαίμων10
μή πως οἰνωθέντες, ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν,
ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνητέ τε δαῖτα
καὶ μνηστύν· αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος.
ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ φίλῳ ἐπεπείθετο πατρί,
ἐκ δὲ καλεσσάμενος προσέφη τροφὸν Εὐρύκλειαν·15
μαῖʼ, ἄγε δή μοι ἔρυξον ἐνὶ μεγάροισι γυναῖκας,
ὄφρα κεν ἐς θάλαμον καταθείομαι ἔντεα πατρὸς
καλά, τά μοι κατὰ οἶκον ἀκηδέα καπνὸς ἀμέρδει
πατρὸς ἀποιχομένοιο· ἐγὼ δʼ ἔτι νήπιος ἦα.
νῦν δʼ ἐθέλω καταθέσθαι, ἵνʼ οὐ πυρὸς ἵξετʼ ἀϋτμή.20
τὸν δʼ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια·
αἲ γὰρ δή ποτε, τέκνον, ἐπιφροσύνας ἀνέλοιο
οἴκου κήδεσθαι καὶ κτήματα πάντα φυλάσσειν.
ἀλλʼ ἄγε, τίς τοι ἔπειτα μετοιχομένη φάος οἴσει;
δμῳὰς δʼ οὐκ εἴας προβλωσκέμεν, αἵ κεν ἔφαινον.25
τὴν δʼ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
ξεῖνος ὅδʼ· οὐ γὰρ ἀεργὸν ἀνέξομαι ὅς κεν ἐμῆς γε
χοίνικος ἅπτηται, καὶ τηλόθεν εἰληλουθώς.
ὣς ἄρʼ ἐφώνησεν, τῇ δʼ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος.
κλήϊσεν δὲ θύρας μεγάρων εὖ ναιεταόντων.30
τὼ δʼ ἄρʼ ἀναΐξαντʼ Ὀδυσεὺς καὶ φαίδιμος υἱὸς
ἐσφόρεον κόρυθάς τε καὶ ἀσπίδας ὀμφαλοέσσας
ἔγχεά τʼ ὀξυόεντα· πάροιθε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη,
χρύσεον λύχνον ἔχουσα, φάος περικαλλὲς ἐποίει.
δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεεν ὃν πατέρʼ αἶψα·35
ὦ πάτερ, ἦ μέγα θαῦμα τόδʼ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι.
ἔμπης μοι τοῖχοι μεγάρων καλαί τε μεσόδμαι,
εἰλάτιναί τε δοκοί, καὶ κίονες ὑψόσʼ ἔχοντες
φαίνοντʼ ὀφθαλμοῖς ὡς εἰ πυρὸς αἰθομένοιο.
ἦ μάλα τις θεὸς ἔνδον, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι.40
τὸν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
σίγα καὶ κατὰ σὸν νόον ἴσχανε μηδʼ ἐρέεινε·
αὕτη τοι δίκη ἐστὶ θεῶν, οἳ Ὄλυμπον ἔχουσιν.
ἀλλὰ σὺ μὲν κατάλεξαι, ἐγὼ δʼ ὑπολείψομαι αὐτοῦ,
ὄφρα κʼ ἔτι δμῳὰς καὶ μητέρα σὴν ἐρεθίζω·45
ἡ δέ μʼ ὀδυρομένη εἰρήσεται ἀμφὶς ἕκαστα.
notes
Odysseus and Telemachus stash the weapons.
2 σὺν: “with the aid of (dat.)” (LSJ σύν Α.2).
4 κατθέμεν: aor. act. infin., apocope > κατατίθημι.
5 19.5–13 = 16.286–94
6 παρφάσθαι: infin. (for imperat.), apocope > παράφημι.
6 ποθέοντες: “missing,” “looking for” the weapons.
7 κατέθηκ(α): “placed them,” that is, the Ἀρήϊα τεύχεα.
7 οὐκ έτιτοῖσιν ἐῴκει οἷά: “they were no longer like those such as …”
10πρὸς: “in addition.”
10τόδε μεῖζον: understand τόδε μεῖζον φόβον, introducing the clause of fearing (μή…) in line 11.
12τρώσητε: 2nd pl. aor. act. subj. > τιτρώσκω.
15ἐκ … καλεσσάμενος: masc. nom. sing. aor. mid. ptc., tmesis > ἐκκαλέω.
16ἔρυξον: aor. imperat. > ἐρύκω.
17ὄφρα κεν: “while (subj.)” (LSJ ὄφρα B.I.2).
17καταθείομαι: 1st sing. aor. mid. short-vowel subj. > κατατίθημι.
18ἀμέρδει: “tarnishes,” “deprives (of its shine)” (LSJ ἀμέρδω Ι.2).
19πατρὸς ἀποιχομένοιο: “since my father went away,” genitive absolute.
22ἀνέλοιο: 2nd sing. aor. mid. opt. > ἀναιρέω.
23κήδεσθαι: “to care for (gen.)” (Smyth 1356).
25κεν ἔφαινον: “would have shined a light,” κε + aor., expressing unfulfilled past potential (Smyth 1784).
27οὐ γὰρ ἀεργὸν ἀνέξομαι: “I will not allow (anyone to be) idle” (οὐ γάρ [τινα] ἀεργὸν [ὄντα] ἀνέξομαι). The verb takes a participle, which here is implied (LSJ ἀνέχω C.II.4).
27ἐμῆς γε / χοίνικος ἅπτηται: “touches my corn measure,” meaning, “eats my food.”
28χοίνικος: partitive gen., with ἅπτηται (LSJ ἅπτω II.a, Smyth 1345).
28εἰληλουθώς: masc. nom. sing. pf. act. ptc. > ἔρχομαι.
29τῇ δ᾽ ἄπτερος ἔπλετο μῦθος: “her word was wingless,” meaning, she remained silent.
39πυρὸς αἰθομένοιο: “(with the light) of a blazing fire.”
42κατὰ … ἴσχανε: “hold back,” “rein in,” imperat., tmesis > κατισχάνω (see κατίσχω).
44κατάλεξαι: “lie down,” aor. infin. (for imperat.) > καταλέχομαι.
46ἀμφὶς: “separately,” “in turn” (LSJ ἀμφίς A.II).