τὸν δʼ ἀπαμειβόμενος προσεφώνεε δῖοςὑφορβός·
ξεῖνʼ, οὕτω γάρ κέν μοι ἐϋκλείη τʼ ἀρετή τε
εἴη ἐπʼ ἀνθρώπους ἅμα τʼ αὐτίκα καὶ μετέπειτα,
ὅς σʼ ἐπεὶ ἐς κλισίην ἄγαγον καὶ ξείνια δῶκα,
αὖτις δὲ κτείναιμι φίλον τʼ ἀπὸ θυμὸν ἑλοίμην·405
πρόφρων κεν δὴ ἔπειτα Δία Κρονίωνα λιτοίμην.
νῦν δʼ ὥρη δόρποιο· τάχιστά μοι ἔνδον ἑταῖροι
εἶεν, ἵνʼ ἐν κλισίῃ λαρὸν τετυκοίμεθα δόρπον.
ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
ἀγχίμολον δὲ σύες τε καὶ ἀνέρες ἦλθον ὑφορβοί.410
τὰς μὲν ἄρα ἔρξαν κατὰ ἤθεα κοιμηθῆναι,
κλαγγὴ δʼ ἄσπετος ὦρτο συῶν αὐλιζομενάων
αὐτὰρ ὁ οἷς ἑτάροισιν ἐκέκλετο δῖος ὑφορβός·
ἄξεθʼ ὑῶν τὸν ἄριστον, ἵνα ξείνῳ ἱερεύσω
τηλεδαπῷ· πρὸς δʼ αὐτοὶ ὀνησόμεθʼ, οἵ περὀϊζὺν415
δὴν ἔχομεν πάσχοντες ὑῶν ἕνεκʼ ἀργιοδόντων·
ἄλλοι δʼ ἡμέτερον κάματον νήποινον ἔδουσιν.
ὣς ἄρα φωνήσας κέασε ξύλα νηλέϊ χαλκῷ,
οἱ δʼ ὗν εἰσῆγον μάλα πίονα πενταέτηρον.
τὸν μὲν ἔπειτʼ ἔστησαν ἐπʼ ἐσχάρῃ· οὐδὲσυβώτης420
λήθετʼ ἄρʼ ἀθανάτων· φρεσὶ γὰρ κέχρητʼἀγαθῇσιν·
ἀλλʼ ὅγʼ ἀπαρχόμενος κεφαλῆς τρίχας ἐν πυρὶβάλλεν
ἀργιόδοντος ὑός, καὶ ἐπεύχετο πᾶσι θεοῖσιν
νοστῆσαι Ὀδυσῆα πολύφρονα ὅνδε δόμονδε.
κόψε δʼ ἀνασχόμενος σχίζῃ δρυός, ἣν λίπεκείων·425
τὸν δʼ ἔλιπε ψυχή. τοὶ δʼ ἔσφαξάν τε καὶ εὗσαν·
αἶψα δέ μιν διέχευαν· ὁ δʼ ὠμοθετεῖτο συβώτης,
πάντων ἀρχόμενος μελέων, ἐς πίονα δημόν,
καὶ τὰ μὲν ἐν πυρὶ βάλλε, παλύνας ἀλφίτουἀκτῇ,
μίστυλλόν τʼ ἄρα τἆλλα καὶ ἀμφʼ ὀβελοῖσινἔπειραν,430
ὤπτησάν τε περιφραδέως ἐρύσαντό τε πάντα,
βάλλον δʼ εἰν ἐλεοῖσιν ἀολλέα· ἂν δὲ συβώτης
ἵστατο δαιτρεύσων· περὶ γὰρ φρεσὶν αἴσιμα ᾔδη.
καὶ τὰ μὲν ἕπταχα πάντα διεμοιρᾶτο δαΐζων·
τὴν μὲν ἴαν νύμφῃσι καὶ Ἑρμῇ, Μαιάδος υἱεῖ,435
θῆκεν ἐπευξάμενος, τὰς δʼ ἄλλας νεῖμενἑκάστῳ·
νώτοισιν δʼ Ὀδυσῆα διηνεκέεσσι γέραιρεν
ἀργιόδοντος ὑός, κύδαινε δὲ θυμὸν ἄνακτος·
καί μιν φωνήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
αἴθʼ οὕτως, Εὔμαιε, φίλος Διὶ πατρὶ γένοιο440
ὡς ἐμοί, ὅττι τε τοῖον ἐόντʼ ἀγαθοῖσι γεραίρεις.
τὸν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιεσυβῶτα·
ἔσθιε, δαιμόνιε ξείνων, καὶ τέρπεο τοῖσδε,
οἷα πάρεστι· θεὸς δὲ τὸ μὲν δώσει, τὸ δʼ ἐάσει,
ὅττι κεν ᾧ θυμῷ ἐθέλῃ· δύναται γὰρ ἅπαντα.445
notes
403 ἅμα τ᾽ … καὶ …: “both … and …”
404 ὅς σ᾽… / … κτείναιμι: future less vivid conditional relative clause. The embedded temporal clause (ἐπεὶ … δῶκα) is in the indicative because it expresses what Eumaeus has, in fact, done.
405 ἀπὸ … ἑλοίμην: “take away …,” “deprive (you) of …,” 1st sing. aor. mid. opt., tmesis > ἀφαιρέω.
408 εἶεν: optative of wish > εἰμί.
408 τετυκοίμεθα: 1st pl. aor. mid. opt. > τεύχω. A reduplicated aor. 2 form (Smyth 448).
410 ἀγχίμολον: adverbial.
411 τὰς: the sows.
411 ἔρξαν: > ἔργω.
411 κατὰ ἤθεα: “in their usual places.”
411 κοιμηθῆναι: infinitive of purpose.
413 οἷς: “his,” possessive pron., dative with ἐκέκλετο (LSJ κέλομαι A.I.2).
413 ἐκέκλετο: 3rd sing. aor. mid. indic. > κέλομαι.
415 τηλεδαπῷ: “for the stranger,” Odysseus. Dative of advantage.
415 πρὸς δ᾽: “besides,” “in addition,” adverbial (LSJ πρός D).
421 ἀθανάτων: gen., with λήθετ(ο) (LSJ λανθάνω C.I.1, Smyth 1356).
421 κέχρητ(ο): “had,” 3rd sing. pf. mid. indic. > χράομαι (LSJ χράομαι C.I.3), with dative.
423 ἐπεύχετο: “he prayed to (dat.) for (acc.) to (infin.)” (LSJ ἐπεύχομαι).
424 ὅνδε δόμονδε: “to his home.”
425 κόψε: the implied object is the boar.
425 ἀνασχόμενος: “raising himself up (to put his full force into the blow)” (Stanford), “raising his hand” (Merry). Masc. nom. sing. aor. mid. ptc. > ἀνέχω.
425 λίπε κείων: “he left when splitting,” “leftover from splitting (the firewood)” > κείω (Β).
426 τὸν: the boar.
428 ἀρχόμενος: “beginning with,” with genitive (LSJ ἄρχω A.I.2).
428 ἐς πίονα δημόν: join with ὠμοθετεῖτο. The pieces of meat from the limbs of the slaughtered animal are placed on, or wrapped in, fat.
429 ἀλφίτου ἀκτῇ: “with barley meal,” “with grain(s) of barley.”
430 ἀμφ᾽ ὀβελοῖσιν ἔπειρ αν: either (1) “pierced around skewers,” or (2) “impaled with skewers,” taking ἀμφ᾽ … ἔπειραν as tmesis from ἀμφιπείρω (Pape ἀμφιπείρω).
431 ἐρύσαντό: “pulled off the skewers for themselves” (LSJ ἐρύω B.I.1).
432 ἂν … / ἵστατο: “stood up,” tmesis > ἀνίστημι.
433 δαιτρεύσων: masc. nom. sing. fut. act. ptc. > δαιτρεύω. Future participle expressing purpose.
433 περὶ … φρεσὶν: “in his heart” (Autenrieth περί)
433 ᾔδη: 3rd sing. plupf. act. indic. > οἶδα.
435 ἴαν: μίαν (μοῖραν).
436 νεῖμεν: 3rd sing. aor. act. indic. > νέμω.
436 ἑκάστῳ: to each of those present at the meal.
437 γέραιρεν: “honored (acc.) with (dat.).”
440 αἴθ(ε): = εἴθε, introducing an optative of wish (Smyth 1813).
441 τοῖον ἐόντ(α): “me, such as I am,” supply με.
443 τέρπεο: 2nd sing. pres. mid. imperat. > τέρπω, with dative (LSJ τέρπω II.2).
444 ἐάσει: “will leave alone,” “will withhold,” in opposition to δώσει.
445 ᾧ: “in his,” possessive pron.