<Vt Eduīnī per vīsiōnem quondam sibi exulī ostēnsum sit ad crēdendum prōvocātus>
[1] Haec quidem memorātus pāpa Bonifatius dē salūte rēgis Eduīnī ac gentis ipsīus litterīs agēbat. [2] Sed et ōrāculum caeleste, quod illī quondam exulantī apud Redvaldum rēgem Orientālium Anglōrum pietās dīvīna revēlāre dignāta est, nōn minimum ad suscipienda vel intellegenda doctrīnae monita salūtāris sēnsum iūvit illīus. [3] Cum ergō vidēret Paulīnus difficulter posse sublīmitātem animī rēgālis ad humilitātem viae salūtāris et suscipiendum mystērium vīvificae crucis inclīnārī, ac prō salūte illīus simul et gentis cui praeerat et verbō exhortātiōnis apud hominēs, et apud dīvīnam pietātem verbō dēprecātiōnis ageret, tandem, ut vērisimile vidētur, didicit in spīritū, quod vel quāle esset ōrāculum rēgī quondam caelitus ostēnsum. [4] Nec exinde distulit, quīn continuō rēgem ammonēret explēre vōtum, quod in ōrāculō sibi exhibitō sē factūrum prōmīserat, sī temporis illīus erumnīs exemtus ad rēgnī fastīgia pervenīret.
[5] Erat autem ōrāculum huiusmodī. Cum persequente illum Aedilfridō, quī ante eum rēgnāvit, per dīversa occultus loca vel rēgna multō annōrum tempore profugus vagārētur, tandem vēnit ad Redvaldum, obsecrāns ut vītam suam ā tantī persecūtōris īnsidiīs tūtandō servāret; quī libenter eum excipiēns prōmīsit sē quae petēbātur esse factūrum. [6] At postquam Aedilfrid in hāc eum prōvinciā appāruisse et apud rēgem illīus familiāriter cum sociīs habitāre cognōvit, mīsit nūntiōs quī Redvaldō pecūniam multam prō nece eius offerrent; neque aliquid prōfēcit. [7] Mīsit secundō, mīsit tertiō, et cōpiōsiōra argentī dōna offerēns et bellum īnsuper illī, sī contemnerētur, indīcēns. [8] Quī vel minīs frāctus, vel corruptus mūneribus, cessit dēprecantī, et sīve occīdēre sē Eduīnum seu lēgātāriīs trādere prōmīsit. [9] Quod ubi fīdissimus quīdam amīcus illīus animadvertit, intrāvit cubiculum quō dormīre dispōnēbat (erat enim prīma hōra noctis), et ēvocātum forās, quid ergā eum agere rēx prōmīsisset, ēdocuit, et īnsuper adiēcit: ‘Sī ergō vīs, hāc ipsā hōrā ēdūcam tē dē hāc prōvinciā, et ea in loca intrōdūcam, ubi numquam tē vel Redvald vel Aedilfrid invenīre valeant.’ [10] Quī ait: ‘Grātiās quidem agō benevolentiae tuae; nōn tamen hoc facere possum quod suggeris, ut pactum quod cum tantō rēge iniī ipse prīmus irritum faciam, cum ille mihi nīl malī fēcerit, nīl adhūc inimīcitiārum intulerit. [11] Quīn potius, sī moritūrus sum, ille mē magis quam ignōbilior quisque mortī trādat. [12] Quō enim nunc fugiam, quī per omnēs Brittaniae prōvinciās tot annōrum temporumque curriculīs vagābundus hostium vītābam īnsidiās?’ [13] Abeunte igitur amīcō, remānsit Eduīnī sōlus foris residēnsque maestus ante palātium, multīs coepit cōgitātiōnum aestibus afficī, quid ageret quōve pedem verteret nescius.
[14] Cumque diū tacitīs mentis angōribus et caecō carperētur ignī, vīdit subitō intempestā nocte silentiō appropinquantem sibi hominem vultūs habitūsque incognitī; quem vidēns, ut ignōtum et inopīnātum nōn parum expāvit. [15] At ille accēdēns salūtāvit eum, et interrogāvit quārē illā hōrā, cēterīs quiēscentibus et altō sopōre pressīs, sōlus ipse mestus in lapide pervigil sedēret. [16] At ille vicissim sciscitābātur, quid ad eum pertinēret, utrum ipse intus an foris noctem trānsigeret. [17] Quī respondēns ait: ‘Nē mē aestimēs tuae maestitiae et īnsomniōrum et forinsēcae et sōlitāriae sessiōnis causam nescīre; sciō enim certissimē quī es, et quārē maerēs et quae ventūra tibi in proximō mala formīdās. [18] Sed dīcitō mihi quid mercēdis dare velīs eī, sīquī sit, quī hīs tē mērōribus absolvat, et Redvaldō suādeat ut nec ipse tibi aliquid malī faciat, nec tuīs tē hostibus perimendum trādat.’ [19] Quī cum sē omnia quae posset huic tālī prō mercēde beneficiī datūrum esse respondēret, adiēcit ille: ‘Quod sī etiam rēgem tē futūrum exstīnctīs hostibus in vēritāte prōmittat, ita ut nōn sōlum omnēs tuōs prōgenitōrēs sed et omnēs, quī ante tē rēgēs in gente Anglōrum fuerant, potestāte trānscendās?’ [20] At Eduīnī cōnstantior interrogandō factus nōn dubitāvit prōmittere, quīn eī, quī tanta sibi beneficia dōnāret, dignīs ipse grātiārum āctiōnibus respondēret. [21] Tum ille tertiō: ‘Sī autem,’ inquit, ‘is quī tibi tanta tāliaque dōna vērāciter adventūra praedīxerit, etiam cōnsilium tibi tuae salūtis ac vītae melius atque ūtilius quam aliquis dē tuīs parentibus aut cognātīs umquam audīvit, ostendere potuerit, num eī obtemperāre et monita eius salūtāria suscipere cōnsentīs?’ [22] Nec distulit Eduīnī, quīn continuō pollicērētur in omnibus sē secūtūrum doctrīnam illīus, quī sē tot ac tantīs calamitātibus ēreptum ad rēgnī apicem prōveheret. [23] Quō acceptō respōnsō, cōnfestim is quī loquēbātur cum eō imposuit dexteram suam capitī eius dīcēns: ‘Cum hoc ergō tibi signum advēnerit, mementō huius temporis ac loquellae nostrae, et ea quae nunc prōmittis, adimplēre nē differās.’ [24] Et hīs dictīs, ut ferunt, repente dispāruit, ut intellegeret nōn hominem esse quī sibi appāruisset, sed spīritum.
[25] Et cum rēgius iuvenis sōlus adhūc ibīdem sedēret, gāvīsus quidem dē conlātā sibi cōnsōlātiōne, sed multum sollicitus ac mente sēdulā cōgitāns, quis esset ille vel unde venīret, quī haec sibi loquerētur, vēnit ad eum praefātus amīcus illīus, laetōque vultū salūtāns eum: ‘Surge,’ inquit, ‘intrā, et sōpītīs ac relictīs cūrārum ānxietātibus, quiētī membra simul et animum compōne, quia mūtātum est cor rēgis, nec tibi aliquid malī facere, sed fidem potius pollicitam servāre dispōnit; postquam enim cōgitātiōnem suam, dē quā tibi ante dīxī, rēgīnae in sēcrētō revēlāvit, revocāvit eum illā ab intentiōne, ammōnēns quia nūllā ratiōne conveniat tantō rēgī amīcum suum optimum in necessitāte positum aurō vēndere, immō fidem suam, quae omnibus ōrnāmentīs pretiōsior est, amōre pecūniae perdere.’ [26] Quid plūra? [27] Fēcit rēx ut dictum est; nec sōlum exulem nūntiīs hostīlibus nōn trādidit, sed etiam eum ut in rēgnum pervenīret adiūvit. [28] Nam mox redeuntibus domum nūntiīs, exercitum ad dēbellandum Aedilfridum colligit cōpiōsum, eumque sibi occurrentem cum exercitū multum imparī (nōn enim dederat illī spatium, quō tōtum suum congregāret atque adūnāret exercitum), occīdit in fīnibus gentis Merciōrum ad orientālem plāgam amnis, quī vocātur Idlæ; in quō certāmine et fīlius Redvaldī, vocābulō Raegnherī, occīsus est. [29] Ac sīc Eduīnī iuxtā ōrāculum, quod accēperat nōn tantum rēgis sibi īnfēstī īnsidiās vītāvit, vērum etiam eīdem peremtō in rēgnī glōriam successit.
[30] Cum ergō praedicante verbum Deī Paulīnō rēx crēdere differret, et per aliquod tempus, ut dīximus, hōrīs competentibus sōlitārius sedēret, quid agendum sibi esset, quae religiō sequenda, sēdulus sēcum ipse scrūtārī cōnsuēsset, ingrediēns ad eum quādam diē vir Deī imposuit dexteram capītī eius et, an hoc signum agnōsceret, requīsīvit. [31] Quī cum tremēns ad pedēs eius prōcidere vellet, levāvit eum et quasi familiārī vōce affātus: ‘Ecce,’ inquit, ‘hostium manūs, quōs timuistī, Dominō dōnante ēvāsistī; ecce rēgnum quod dēsīderāstī ipsō largiente percēpistī. [32] Mementō ut tertium, quod prōmīsistī, facere nē differās, suscipiendō fidem eius et praecepta servandō, quī tē et ā temporālibus adversīs ēripiēns temporālis rēgnī honōre sublīmāvit et, sī deinceps voluntātī eius, quam per mē tibi praedicat, obsecundāre volueris, etiam ā perpetuīs malōrum tormentīs tē līberāns aeternī sēcum rēgnī in caelīs faciet esse participem.’
