τὴν δʼ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς
μαῖα, τίη δὲ σὺ τὰς μυθήσεαι; οὐδέ τί σε χρή.500
εὖ νυ καὶ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι καὶ εἴσομʼ ἑκάστην·
ἀλλʼ ἔχε σιγῇ μῦθον, ἐπίτρεψον δὲ θεοῖσιν.
ὣς ἄρʼ ἔφη, γρηῢς δὲ διὲκ μεγάροιο βεβήκει
οἰσομένη ποδάνιπτρα· τὰ γὰρ πρότερʼ ἔκχυτο πάντα.
αὐτὰρ ἐπεὶ νίψεν τε καὶ ἤλειψεν λίπʼ ἐλαίῳ,505
αὖτις ἄρʼ ἀσσοτέρω πυρὸς ἕλκετο δίφρον Ὀδυσσεὺς
θερσόμενος, οὐλὴν δὲ κατὰ ῥακέεσσι κάλυψε.
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια·
ξεῖνε, τὸ μέν σʼ ἔτι τυτθὸν ἐγὼν εἰρήσομαι αὐτή·
καὶ γὰρ δὴ κοίτοιο τάχʼ ἔσσεται ἡδέος ὥρη,510
ὅν τινά γʼ ὕπνος ἕλοι γλυκερός, καὶ κηδόμενόν περ.
αὐτὰρ ἐμοὶ καὶ πένθος ἀμέτρητον πόρε δαίμων·
ἤματα μὲν γὰρ τέρπομʼ ὀδυρομένη, γοόωσα,
ἔς τʼ ἐμὰ ἔργʼ ὁρόωσα καὶ ἀμφιπόλων ἐνὶ οἴκῳ·
αὐτὰρ ἐπὴν νὺξ ἔλθῃ, ἕλῃσί τε κοῖτος ἅπαντας,515
κεῖμαι ἐνὶ λέκτρῳ, πυκιναὶ δέ μοι ἀμφʼ ἁδινόν κῆρ
ὀξεῖαι μελεδῶνες ὀδυρομένην ἐρέθουσιν.
ὡς δʼ ὅτε Πανδαρέου κούρη, χλωρηῒς ἀηδών,
καλὸν ἀείδῃσιν ἔαρος νέον ἱσταμένοιο,
δενδρέων ἐν πετάλοισι καθεζομένη πυκινοῖσιν,520
ἥ τε θαμὰ τρωπῶσα χέει πολυηχέα φωνήν,
παῖδʼ ὀλοφυρομένη Ἴτυλον φίλον, ὅν ποτε χαλκῷ
κτεῖνε διʼ ἀφραδίας, κοῦρον Ζήθοιο ἄνακτος,
ὣς καὶ ἐμοὶ δίχα θυμὸς ὀρώρεται ἔνθα καὶ ἔνθα,
ἠὲ μένω παρὰ παιδὶ καὶ ἔμπεδα πάντα φυλάσσω,525
κτῆσιν ἐμήν, δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα,
εὐνήν τʼ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν,
ἦ ἤδη ἅμʼ ἕπωμαι Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος
μνᾶται ἐνὶ μεγάροισι, πορὼν ἀπερείσια ἕδνα.
παῖς δʼ ἐμὸς ἧος ἔην ἔτι νήπιος ἠδὲ χαλίφρων,530
γήμασθʼ οὔ μʼ εἴα πόσιος κατὰ δῶμα λιποῦσαν·
νῦν δʼ ὅτε δὴ μέγας ἐστὶ καὶ ἥβης μέτρον ἱκάνει,
καὶ δή μʼ ἀρᾶται πάλιν ἐλθέμεν ἐκ μεγάροιο,
κτήσιος ἀσχαλόων, τήν οἱ κατέδουσιν Ἀχαιοί.
ἀλλʼ ἄγε μοι τὸν ὄνειρον ὑπόκριναι καὶ ἄκουσον.535
χῆνές μοι κατὰ οἶκον ἐείκοσι πυρὸν ἔδουσιν
ἐξ ὕδατος, καί τέ σφιν ἰαίνομαι εἰσορόωσα·
ἐλθὼν δʼ ἐξ ὄρεος μέγας αἰετὸς ἀγκυλοχείλης
πᾶσι κατʼ αὐχένας ἦξε καὶ ἔκτανεν· οἱ δʼ ἐκέχυντο
ἀθρόοι ἐν μεγάροις, ὁ δʼ ἐς αἰθέρα δῖαν ἀέρθη.540
αὐτὰρ ἐγὼ κλαῖον καὶ ἐκώκυον ἔν περ ὀνείρῳ,
ἀμφὶ δʼ ἔμʼ ἠγερέθοντο ἐϋπλοκαμῖδες Ἀχαιαί,
οἴκτρʼ ὀλοφυρομένην ὅ μοι αἰετὸς ἔκτανε χῆνας.
notes
Penelope tells the stranger about her grief and asks him to interpret her dream.
500 μυθήσεαι: “you speak about (acc.).”
501 εἴσομ(αι): “will know,” fut. > οἶδα.
502 ἐπίτρεψον: “leave it to (dat.),” aor. imperat. (LSJ ἐπιτρέπω A.I.4).
504 οἰσομένη: fut. ptc. > φέρω, expressing purpose.
504 τὰ γὰρ πρότερ(α) πάντα: understand ποδάνιπτρα.
506 πυρὸς: gen., with ἀσσοτέρω, the comparative of ἄγχι, which takes the genitive (Smyth 1437).
507 θερσόμενος: “to warm himself,” fut. ptc., expressing purpose.
507 κατὰ … κάλυψε: “covered up,” tmesis > κατακαλύπτω.
509 τὸ … τυτθὸν: “this little thing.”
511 ὅν τινά: “that is, (for) whomever …”
511 ἕλοι: aor. opt. > αἱρέω, in a future less vivid conditional relative clause.
513 τέρπομ᾽: τέρπομαι.
514 καὶ ἀμφιπόλων: understand καὶ ἀμφιπόλων [ἔργα].
516 πυκιναὶ δέ μοι ἀμφ᾽ ἁδινὸν κῆρ / ὀξεῖαι μελεδῶνες ὀδυρομένην ἐρέθουσιν: = ὀξεῖαι μελεδῶνες (subject), πυκιναὶδέ μοι ἀμφ᾽ ἁδινὸν κῆρ (appositive adjectival phrase), ἐρέθουσιν [με] ὀδυρομένην.
516 ἁδινὸν κῆρ: “close-packed heart,” “heart packed full (of grief).”
518 Πανδαρέου κούρη: the daughter of Pandarus was named Aëdon (Smith Dictionary Ἁηδών). The story of Aëdon is similar to the story of Procne and Philomela in Ovid’s Metamorphoses, which was an Attic version of the myth.
518 χλωρηῒς: commentators and scholiasts belive this word, which appears only here, refers to the green foliage of the nightingale’s habitat, rather than to the color of the bird.
519 ἀείδῃσιν: 3rd sing. pres. act. subj. > ἀείδω. Subjunctive in a simile (Smyth 2481).
519 ἔαρος νέον ἱσταμένοιο: genitive absolute.
521 τρωπῶσα: “changing,” “modulating,” trilling,” fem. nom. sing. pres. act. ptc. > τρωπάω. Descriptive of the nightingale’s song.
523 Ζήθοιο: see Smith Dictionary Zethus.
528 ἅμ᾽ ἕπωμαι: supply a dative (τινι) as the object of ἅμ᾽ ἕπωμαι and antecedent of ὅς τις.
531 γήμασθ(αι): complementary infin., with εἴα.
534 ἀσχαλόων: “distressed because of (gen.).”
535 τὸν ὄνειρον ὑπόκριναι καὶ ἄκουσον: imperats. An example of a hysteron proteron (Smyth 3030), since in reality the listening must precede the interpreting.
535 ὑπόκριναι: “interpret,” “explain” (LSJ ὑποκρίνω B.I.2).
537 ἐξ ὕδατος: either (1) “(geese who came) from the water” (Merry), (2) “(eat grain) out of the water” (Stanford), imagining grain put into a trough of water to soften it.
537 ἰαίνομαι: “I take delight in (dat.)” (LSJ ἰαίνω I.3).
539 πᾶσι: “for (of) all of them,” dative of interest.
539 κατ᾽ … ἦξε: “broke,” 3rd sing. aor. act. indic., tmesis > κατάγνυμι.
539 ἐκέχυντο: “were heaped up,” 3rd pl. plupf. pass. indic. > χέω.
540 ὁ δ᾽: the eagle.
540 ἀέρθη: 3rd sing. aor. pass. indic. > ἀείρω.
543 οἴκτρ(α): adverbial.
543 ὅ: “because” = ὅτι.