LXX Psalm 1
Translate the following passage. As you translate the sentences, pay careful attention to words that go together, such as prepositional phrases and relative clauses. Breaking the sentences up into logical units is oftentimes a better first approach than attempting to translate all the words in succession. Vocabulary and commentary is provided for each sentence.
1. μακάριος ἀνήρ, ὃς οὐκ ἐπορεύθη ἐν βουλῇ ἀσεβῶν καὶ ἐν ὁδῷ ἁμαρτωλῶν οὐκ ἔστη καὶ ἐπὶ καθέδραν λοιμῶν οὐκ ἐκάθισεν,
2. ἀλλ’ ἢ ἐν τῷ νόμῳ κυρίου τὸ θέλημα αὐτοῦ, καὶ ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ μελετήσει ἡμέρας καὶ νυκτός.
3. καὶ ἔσται ὡς τὸ ξύλον τὸ πεφυτευμένον παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων, ὃ τὸν καρπὸν αὐτοῦ δώσει ἐν καιρῷ αὐτοῦ καὶ τὸ φύλλον αὐτοῦ οὐκ ἀπορρυήσεται· καὶ πάντα, ὅσα ἂν ποιῇ, κατευοδωθήσεται.
4. οὐχ οὕτως οἱ ἀσεβεῖς, οὐχ οὕτως, ἀλλ’ ἢ ὡς ὁ χνοῦς, ὃν ἐκριπτεῖ ὁ ἄνεμος ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς.
5. διὰ τοῦτο οὐκ ἀναστήσονται ἀσεβεῖς ἐν κρίσει οὐδὲ ἁμαρτωλοὶ ἐν βουλῇ δικαίων·
6. ὅτι γινώσκει κύριος ὁδὸν δικαίων, καὶ ὁδὸς ἀσεβῶν ἀπολεῖται.
Chapter Nav.
notes
1. μακάριος ἀνήρ The main verb is missing. In such cases, it is often a good idea to supply a form of the verb εἰμί. μακάριος (adj.) blessed. ἀνήρ ἀνήρ, ἀνδρός, ὁ man.
ὃς What type of pronoun is this? What type of clause does it introduce?
ἐπορεύθη (3rd sg) moved
ἀσεβῶν (gen. pl.) sinner, ungodly one
ἁμαρτωλῶν ἁμαρτωλός, ἁμαρτωλοῦ, ὁ sinner
ἔστη (3rd sg) stood
καθέδραν καθέδρα, καθέδρας, ἡ seat
λοιμῶν λοιμός, λοιμοῦ, ὁ plague
ἐκάθισεν (3rd sg) sat
2. ἀλλ’ ἢ “But rather…” Continue to supply a form of the verb εἰμί.
μελετήσει μελετάω μελετήσω care for, practice
ἡμέρας καὶ νυκτός Genitive of time within which (G 515).
3. ξύλον ξύλον, ξύλου, τό wood
πεφυτευμένον τό (adj.) grown
διεξόδους διέξοδος, διεξόδου, ἡ outlet (here, “stream”)
ὃ What type of pronoun is this? What type of clause does it introduce?
καρπὸν καρπός, καρποῦ, ὁ fruit, harvest
φύλλον φύλλον, φύλλου, τό leaf
ἀπορρυήσεται (3rd sg) ἀπορρέω, ἀπορρυήσω, will flow away
πάντα πάν, πάντος τό everything
ὅσα ὅσον, ὅσου, τό all that, all which
ἄν makes a clause general or hypothetical
ποιῇ ~ ποιεῖ
κατευοδωθήσεται (3rd sg) κατευοδόω, κατευοδώσω, will be well provided
4. οὕτως (adv.) in this way
ἀσεβεῖς (nom. pl.) sinner, ungodly one
χνοῦς χνοῦς χνοῦ ὁ light crust, foam, chaff
ὃν What type of pronoun is this? What type of clause does it introduce?
ἐκριπτεῖ (3rd sing.) ἐκρίπτω, ἐκρίψω, casts forth
ἄνεμος ἄνεμος, ἀνέμου, ὁ wind
5. τοῦτο (nom/acc sg) τό this
ἀναστήσονται from ἀνίστημι. Here, "stand."
ἀσεβεῖς (nom. pl.) sinner, ungodly one
κρίσει (dat. sg.) κρίσις, κρίσεως, ἡ judgment
ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλός, ἁμαρτωλοῦ, ὁ of bad character, sinner
δικαίων δίκαιος, δικαίου, ὁ just, righteous
6. γινώσκει ~ γιγνώσκει
ἀσεβῶν (gen. pl.) sinner, ungodly one
ἀπολεῖται (3rd sg fut.) ἀπόλλυμι
New Vocab.
Vocabulary List 1: Masculine Nouns
ἀδελφός ἀδελφοῦ ὁ brother
ἄνθρωπος ἀνθρώπου ὁ, ἡ human being
ἀριθμός ἀριθμοῦ ὁ number
βίος βίου ὁ life
δῆμος δῆμου ὁ people
δοῦλος δούλου ὁ slave
ἥλιος ἡλίου ὁ sun
θάνατος θανάτου ὁ death
θεός θεοῦ ὁ, ἡ god, goddess
θυμός θυμοῦ ὁ soul, spirit
ἵππος ἵππου ὁ horse
καιρός καιροῦ ὁ the right time
κίνδυνος κινδύνου ὁ danger
κόσμος κόσμου ὁ order; decoration; world
κύκλος κύκλου ὁ circle
κύριος κυρίου ὁ lord, master
λίθος λίθου ὁ stone
λόγος λόγου ὁ word, speech; thought, reason; account, reckoning
Vocabulary List 2: More Masculine Nouns
νόμος νόμου ὁ custom, tradition, law
νοῦς, νοῦ ὁ mind (other dialects: νόος, νόου)
ξένος ξένου ὁ guest/friend/host; foreigner, stranger
οἶκος οἴκου ὁ house, home, family
οὐρανός οὐρανοῦ ὁ sky
ὀφθαλμός ὀφθαλμοῦ ὁ eye
πολέμιοι πολεμίων οἱ the enemy
πόλεμος πολέμου ὁ war
πόνος πόνου ὁ work, stress, trouble, pain
ποταμός ποταμοῦ ὁ river
στρατηγός στρατηγοῦ ὁ general
σύμμαχοι συμμάχων οἱ allies
τόπος τόπου ὁ place, topic
τρόπος τρόπου ὁ way, turn
υἱός υἱοῦ ὁ son
φόβος φόβου ὁ panic, fear
χρόνος χρόνου ὁ time
Vocabulary List 3:
Feminine Nouns
ἄνθρωπος ἀνθρόπου ὁ, ἡ human being
θεός θεοῦ ὁ, ἡ god, goddess
νῆσος νήσου ἡ island
νόσος νόσου ἡ disease
ὁδός ὁδοῦ ἡ road
Attic Declension Nouns
λεώς, λεώ ὁ the people, folk (other dialects: λαός λαοῦ or ληός ληοῦ)
νεώς, νεώ ὁ temple (other dialects: ναός ναοῦ or νηός νηοῦ)
Neuter Nouns
ἀργύριον ἀργυρίου τό money, silver
βιβλίον βιβλίου τό book
ἔργον ἔργου τό deed, work
ζῷον ζῴου τό living being, animal
ἱερόν ἱεροῦ τό temple
ὅπλον ὅπλου τό weapon, tool (mostly pl.)
πρόσωπον προσώπου τό face, mask, person
σημεῖον σημείου τό sign
στάδιον σταδίου τό (pl. στάδια or στάδιοι) stadion or stade (a stade is about 185 meters/202 yards)
τέκνον τέκνου τό child
χωρίον χωρίου τό place, spot, district
Prev. Vocab.
ἀγαπάω ἀγαπήσω love
ἀγγέλλω, ἀγγελῶ report, tell
ἄγω ἄξω lead, bring, pass (time)
ἀγών ἀγῶνος ὁ contest
ἀδελφός ἀδελφοῦ ὁ brother
ἀδικέω ἀδικήσω commit injustice
αἷμα αἵματος τό blood
αἱρέω αἱρήσω grab
αἴρω, ἀρῶ raise
αἰτέω αἰτήσω beg, ask
αἰτία αἰτίας ἡ cause, origin; accusation
αἰών αἰῶνος ὁ age, eternity
ἀκούω hear
ἀλήθεια ἀληθείας ἡ truth
ἀλλά but
ἁμαρτάνω miss, fail, make a mistake
ἀμφί (prep. + gen.) around, for the sake of; (prep. + dat.) around, near; (prep. + acc.) around, about
ἀνά (prep. + dat.) upon; (prep. + acc.) up, through
ἀναβαίνω walk up, go aboard, enter
ἀναγιγνώσκω read
ἀνάγκη ἀνάγκης ἡ necessity
ἀναιρέω ἀναιρήσω raise up
ἄνθρωπος ἀνθρώπου ὁ, ἡ human being
ἀνίστημι, ἀναστήσω raise, appoint
ἀντί (prep. + gen.) opposite, instead of, for the sake of
ἀξιόω ἀξιώσω consider worthy, valuable
ἀπό (prep. + gen.) from
ἀποδίδωμι, ἀποδώσω give back
ἀποθνῄσκω die
ἀποκτείνω, ἀποκτενῶ kill
ἀπόλλυμι, ἀπολῶ kill, destroy
ἀπολύω, ἀπολύσω release, divorce, forgive
ἅπτω ἅψω touch
ἄρα therefore
ἀργύριον ἀργυρίου τό money, silver
ἀρετή ἀρετῆς ἡ excellence, goodness, valor, virtue
ἀριθμός ἀριθμοῦ ὁ number
ἀρχή ἀρχῆς ἡ beginning; authority, office
ἄρχω ἄρξω begin, lead, rule (+ gen.)
ἄρχων ἄρχοντος ὁ ruler
αὐτός αὐτή αὐτό self, same, he/she/it
ἀφαιρέω ἀφαιρήσω take from, take away
ἀφίημι, ἀφήσω send forth; let go, allow
βαίνω walk, come, go
βάλλω, βαλῶ throw
βιβλίον βιβλίου τό book
βίος βίου ὁ life
βοηθέω βοηθήσω help
βουλεύω, βουλεύσω deliberate, resolve
βουλή βουλῆς ἡ council, plan, advice
γάρ for
γιγνώσκω know; Koine: γινώσκω
γῆ γῆς ἡ earth
γλῶττα γλώττης ἡ tongue, language. Koine: γλῶσσα γλώσσης ἡ
γνώμη γνώμης ἡ idea, intelligence, opinion
γράμμα γράμματος τό letter
γραφή γραῆς ἡ drawing, writing, indictment
γράφω γράψω write, draw
δαίμων δαίμονος ὁ divinity
δέ and, but
δείκνυμι, δείξω show
δεσπότης δεσπότου ὁ master
δέω, δεήσω lack, miss, be in need of (+ gen.)
δηλόω δηλώσω show
δῆμος δῆμου ὁ people
διά (prep. + gen.) through; (prep. + acc.) because of
διαφθείρω, διαφθερῶ destroy
διαφορά διαφορᾶς ἡ difference, disagreement
δίκη δίκης ἡ justice; legal case
διδάσκω, διδάξω teach
δίδωμι, δώσω give
διό therefore
διώκω διώξω pursue
δοκέω, δόξω think, suppose; seem
δόξα δόξης ἡ opinion, judgment, glory
δοῦλος δούλου ὁ slave
δράω, δράσω do
ἐάω, ἐάσω allow
ἐθέλω, ἐθελήσω want
εἰ, εἴπερ if
εἰρήνη εἰρήνης ἡ peace
εἰς/ἐς (prep. + acc.) into
εἰμί be
εἴτε…εἴτε either…or
ἐκ (prep. + gen.) from
ἐκεῖνος ἐκείνη ἐκεῖνο that
ἐκκλησία ἐκκλησίας ἡ gathering; church
ἐλαύνω, ἐλῶ march, drive, set in motion
ἐλπίζω, ἐλπιῶ hope for
ἐλπίς ἐλπίδος ἡ hope
ἐν (prep. + dat.) in
ἐπεί after, since, when
ἐπί (prep. + gen.) on, at; (prep. + dat.) on, for the purpose of, because of; (prep. + acc.) against
ἐπιγιγνώσκω know, recognize, understand
ἐπιστήμη ἐπιστήμης ἡ knowledge
ἐπιτίθημι, ἐπιθήσω put on
ἔργον ἔργου τό deed, work
ἐρωτάω ἐρωτήσω ask
εὑρίσκω, εὑρήσω find
ἕως until, while
ζάω, ζήσω live
ζεύγνυμι ζεύξω yoke, join together
ζητέω ζητήσω seek
ζῷον ζῴου τό living being, animal
ἤ but
ἡγεμών ἡγεμόνος ὁ guide, commander
ἡδονή ἡδονῆς ἡ pleasure, enjoyment
ἥκω ἥξω have come, be present
ἥλιος ἡλίου ὁ sun
ἡμέρα ἡμέρας ἡ day
θάλαττα θαλάττης ἡ sea Koine: θάλασσα θαλάσσης ἡ
θάνατος θανάτου ὁ death
θαυμάζω θαυμάσω wonder, marvel
θέλημα θέλματος τό will, wish, desire
θέλω, θελήσω want
θεός θεοῦ ὁ, ἡ god, goddess
θνῄσκω die
θυμός θυμοῦ ὁ soul, spirit
θύω, θύσω sacrifice
ἱερόν ἱεροῦ τό temple
ἵημι, ἥσω throw
ἵνα where
ἵππος ἵππου ὁ horse
ἵστημι, στήσω stand
καθίστημι, καταστήσω set down, establish
καί and
καιρός καιροῦ ὁ the right time
καλέω, καλῶ call
κατά (prep. + gen.) down, against; (prep. + acc.) down, along, according to
καταλαμβάνω seize, catch up to, arrest
κατασκευάζω κατασκευάσω equip, supply
κατηγορέω κατηγορήσω accuse
κατοικέω κατοικήσω inhabit, settle
κελεύω, κελεύσω order
κεφαλή κεφαλῆς ἡ head
κίνδυνος κινδύνου ὁ danger
κινέω κινήσω move
κλαίω, κλαύσω cry out
κομίζω, κομιῶ provide for
κόσμος κόσμου ὁ order; decoration; world
κρατέω κρατήσω rule over
κρίνω, κρινῶ judge, decide, determine
κύκλος κύκλου ὁ circle
κύριος κυρίου ὁ lord, master
κωλύω, κωλύσω prevent
λαλέω λαλήσω talk, babble
λαμβάνω take, grab; receive, get
λανθάνω, λήσω escape notice of
λέγω, λέξω say, tell
λείπω, λείψω leave
λεώς, λεώ ὁ the people, folk (other dialects: λαός λαοῦ or ληός ληοῦ)
λίθος λίθου ὁ stone
λόγος λόγου ὁ word, speech; thought, reason; account, reckoning
λύω, λύσω loosen, destroy
μανθάνω learn
μάχη μάχης ἡ battle
μέλλω, μελλήσω intend, be about to, be going to
μέν…δέ on the one hand... on the other hand
μένω, μενῶ remain, stay
μετά (prep. + gen.) with; (prep. + acc.) after, behind
μέχρι until
μή no, not (moods other than indicative)
μήτε and not (with moods other than indicative)
μήτε…μήτε neither…nor (with moods other than indicative)
μίγνυμι, μίξω mix
μιμνήσκω, μνήσω remind
μισέω μισήσω hate
μυριάς μυριάδος ἡ ten thousand; countless
νεώς, νεώ ὁ temple (other dialects: ναός ναοῦ or νηός νηοῦ)
νῆσος νήσου ἡ island
νικάω νικήσω conquer, defeat
νίκη νίκης ἡ victory
νομίζω, νομιῶ think, believe
νόμος νόμου ὁ custom, tradition, law
νόσος νόσου ἡ disease
νοῦς, νοῦ ὁ mind (other dialects: νόος, νόου)
νύξ νυκτός ἡ night
ξένος ξένου ὁ guest/friend/host; foreigner, stranger
ὅδε, ἥδε, τόδε this
ὁδός ὁδοῦ ἡ road
ὅθεν from where
οἰκέω οἰκήσω dwell
οἰκία οἰκίας ἡ building, house
οἰκοδομέω οἰκοδομήσω build
οἶκος οἴκου ὁ house, home, family
ὄμνυμι swear (an oath); swear to
ὁμολογέω ὁμολογήσω agree
ὄνομα ὀνόματος τό name
ὀνομάζω ὀνομάσω call by name
ὅπλον ὅπλου τό weapon, tool (mostly pl.)
ὀργή ὀργῆς ἡ anger
ὁρμάω ὁρμήσω hurry
ὅς, ἥ, ὅ who, which, that
ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ the same/very one(s) who, which, that
ὅστις, ἥτις, ὅ τι anyone who, anything which, whoever, whatever
ὅτε when
ὅτι because
οὐ, οὐκ, οὐχ no, not (indicative mood)
οὖν therefore
οὐρανός οὐρανοῦ ὁ sky
οὖς, ὠτός τό ear
οὐσία οὐσίας ἡ essence, property
οὔτε and not (with indicative mood)
οὔτε…οὔτε neither…nor (with indicative mood)
ὀφθαλμός ὀφθαλμοῦ ὁ eye
παῖς, παιδός ὁ child
παρά (prep. + gen.) from; (prep. + dat.) with, near; (prep. + acc.) to, throughout, against
παραδίδωμι, παραδώσω hand over, deliver
παραλαμβάνω take, receive, accept
πάρειμι be present
παρίστημι, παραστήσω present
πατρίς πατρίδος ἡ fatherland
παύω, παύσω stop
πείθω πείσω persuade
πειράω, πειράσω try, attempt
πέμπω πέμψω send
περί (prep. + gen.) about; (prep. + dat.) about; (prep. + acc.) near, around
περισσεύω, περισσεύσω be left over, increase, exceed
πίνω drink
πιστεύω, πιστεύσω trust, rely on, believe in (+ dat.)
πλέω sail
πνεῦμα πνεύματος τό wind, breath, spirit
ποιέω ποιήσω do, make
ποιητής ποιητοῦ ὁ creator, poet
πολεμέω πολεμήσω make war
πολέμιοι πολεμίων οἱ the enemy
πόλεμος πολέμου ὁ war
πολιτεία πολιτείας ἡ constitution, republic
πόνος πόνου ὁ work, stress, trouble, pain
ποταμός ποταμοῦ ὁ river
πορεύω, πορεύσω carry
πούς, ποδός ὁ foot
πρᾶγμα πράγματος τό thing; (pl.) circumstances, affairs, business
πράττω πράξω (πράσσω πράξω) do
πρίν (w/indicative verbs) until; (w/infinitive verbs) before
πρό (prep. + gen.) before, in front of
πρός (prep. + gen.) toward, (swear) by; (prep. + dat.) by, in addition to; (prep. + acc.) toward
προστίθημι, προσθήσω add to
πρόσωπον προσώπου τό face, mask, person
ῥήγνυμι, ῥήξω break, shatter
ῥῆμα ῥήματος τό word, saying
σημεῖον σημείου τό sign
σκεδάννυμι, σκεδάσω scatter, disperse
σκοπέω σκοπήσω look at, watch; look into, consider, examine
στάδιον σταδίου τό (pl. στάδια or στάδιοι) stadion or stade (a stade is about 185 meters/202 yards)
σοφία σοφίας ἡ wisdom
σπέρμα σπέρματος τό seed, offspring
στόμα στόματος τό mouth
στρατηγός στρατηγοῦ ὁ general
στρατιά στρατιᾶς ἡ army
στρατιώτης στρατιώτου ὁ soldier
συμβαίνω happen, agree, result
σύμμαχοι συμμάχων οἱ allies
συμφορά συμφορᾶς ἡ event, situation, disaster
σύν (prep. + dat.) with (the help of)
σχῆμα σχήματος τό form, appearance
σῴζω, σώσω save
σῶμα σώματος τό body
σωτηρία σωτηρίας ἡ safety
τάττω τάξω (τάσσω τάξω) arrange
τε and
τέκνον τέκνου τό child
τελευτάω, τελευτήσω finish, die
τέμνω, τεμῶ cut
τέχνη τέχνης ἡ art, skill
τίθημι, θήσω put, make
τιμάω τιμήσω honor
τιμή τιμῆς ἡ value, honor
τις, τι (enclitic) someone, something, anyone, anything
τίς, τί who? what? which?
τοίνυν therefore
τολμάω τολμήσω dare
τόπος τόπου ὁ place, topic
τρέπω τρέψω turn
τρέφω θρέψω nourish
τρόπος τρόπου ὁ way, turn
τροφή τροφῆς ἡ nourishment, food
τυγχάνω meet (+gen)
τύχη τύχης ἡ luck, fate
ὕδωρ, ὕδατος τό water
υἱός υἱοῦ ὁ son
ὑπάγω ὑπάξω go away
ὑπάρχοντα ὑπαρχόντων τά circumstances, property
ὑπάρχω, ὑπάρξω exist, be, belong to
ὑπέρ (prep. + gen.) over, on behalf of; (prep. + acc.) above, over, beyond
ὑπό (prep. + gen.) under, by; (prep. + dat.) under; (prep. + acc.) under
ὑπολαμβάνω take up, reply, suppose
ὑποτάττω ὑποτάξω (ὑποτάσσω ὑποτάξω) subordinate, subject
φαίνω, φανῶ make appear
φανερόω φανερώσω reveal
φημί, φήσω say, assert
φοβέω φοβήσω frighten
φόβος φόβου ὁ panic, fear
φράζω φράσω tell
φρονέω φρονήσω think
φυλάττω φυλάξω (φυλάσσω φυλάξω) watch, guard, defend
φύω, φύσω produce, bring forth, grow
φωνή φωνῆς ἡ sound, voice
φῶς, φωτός τό light
χαίρω, χαιρήσω be happy, say hello
χρῆμα χρήματος τό thing; (pl.) money
χρόνος χρόνου ὁ time
χώρα χώρας ἡ land, place
χωρίον χωρίου τό place, spot, district
ψυχή ψυῆς ἡ breath, soul
ὡς as