<Dē vītā Aidānī episcopī>
[1] Ab hāc ergō īnsulā, ab hōrum collēgiō monachōrum, ad prōvinciam Anglōrum īnstituendam in Chrīstō missus est Aedan, acceptō gradū episcopātūs. [2] Quō tempore eīdem monastēriō Segēnī abbās et presbyter praefuit. [3] Vnde inter alia vīvendī documenta salūberrimum abstinentiae vel continentiae clēricīs exemplum relīquit; cuius doctrīnam id maximē commendābat omnibus, quod nōn aliter quam vīvēbat cum suīs ipse docēbat. [4] Nihil enim huius mundī quaerere, nīl amāre cūrābat. [5] Cūncta quae sibi ā rēgibus vel dīvitibus saeculī dōnābantur, mox pauperibus quī occurrerent ērogāre gaudēbat. [6] Discurrēre per cūncta et urbāna et rūstica loca nōn equōrum dorsō sed pedum incessū vectus, nisi sī maior forte necessitās compulisset, solēbat; quātenus ubicumque aliquōs vel dīvitēs vel pauperēs incēdēns aspexisset, cōnfestim ad hōs dīvertēns vel ad fideī suscipiendae sacrāmentum, sī īnfidēlēs essent, invītāret vel, sī fidēlēs, in ipsā eōs fide cōnfortāret atque ad elēmosinās operumque bonōrum exsecūtiōnem et verbīs excitāret et factīs.
[7] In tantum autem vīta illīus ā nostrī temporis sēgnitiā distābat, ut omnēs quī cum eō incēdēbant, sīve adtōnsī seu lāicī, meditārī dēbērent, id est, aut legendīs scrīptūrīs aut psalmīs discendīs operam dare. [8] Hoc erat cotīdiānum opus illīus et omnium quī cum eō erant, ubicumque locōrum dēvēnissent. [9] Et sī forte ēvēnisset, quod tamen rārō ēvēnit, ut ad rēgis convīvium vocārētur, intrābat cum ūnō clēricō aut duōbus et, ubi paululum reficiēbātur, accelerāvit ōcius ad legendum cum suīs sīve ad ōrandum ēgredī. [10] Cuius exemplīs īnfōrmātī tempore illō religiōsī quīque virī ac fēminae cōnsuētūdinem fēcērunt per tōtum annum, exceptā remissiōne quīnquāgēsimae paschālis, quarta et sexta sabbatī ieiūnium ad nōnam usque hōram prōtēlāre. [11] Numquam dīvitibus honōris sīve timōris grātiā, sīquā delinquissent, reticēbat, sed asperā illōs invectiōne corrigēbat. [12] Nūllam potentibus saeculī pecūniam, exceptā sōlum ēscā, sīquōs hospitiō suscēpisset, umquam dare solēbat, sed ea potius, quae sibi ā dīvitibus dōnāria pecūniārum largiēbantur, vel in ūsūs pauperum, ut dīximus, dispergēbat, vel ad redemptiōnem eōrum, quī iniūstē fuerant vēnditī, dispēnsābat. [13] Dēnique multōs quōs pretiō datō redēmerat redēmtōs postmodum suōs discipulōs fēcit, atque ad sacerdōtālem usque gradum ērudiendō atque īnstituendō prōvēxit.
[14] Ferunt autem quia, cum dē prōvinciā Scottōrum rēx Osvald postulāsset antistitem quī sibi suaeque gentī verbum fideī ministrāret, missus fuerit prīmō alius austēriōris animī vir, quī cum aliquandiū gentī Anglōrum praedicāns nihil prōficeret nec libenter ā populō audīrētur, redierit patriam atque in conventū seniōrum rettulerit quia nīl prōdesse docendō gentī, ad quam missus erat, potuisset, eō quod essent hominēs indomābilēs et dūrae ac barbarae mentis. [15] At illī, ut perhibent, tractātum magnum in conciliō, quid esset agendum, habēre coepērunt, dēsīderantēs quidem gentī quam petēbantur salūtī esse, sed dē nōn receptō quem miserant praedicātōre dolentēs. [16] Tum ait Aedan (nam et ipse conciliō intererat) ad eum dē quō agēbātur sacerdōtem: ‘Vidētur mihi, frāter, quia dūrior iūstō indoctīs audītōribus fuistī, et nōn eīs iuxtā apostolicam disciplīnam prīmō lac doctrīnae molliōris porrēxistī, dōnec paulātim ēnūtrītī verbō Deī, ad capienda perfectiōra et ad facienda sublīmiōra Deī praecepta sufficerent.’ [17] Quō audītō omnium quī cōnsīdēbant ad ipsum ōra et oculī conversī, dīligenter quid dīceret discutiēbant, et ipsum esse dignum episcopātū, ipsum ad ērudiendōs incrēdulōs et indoctōs mittī dēbēre dēcernunt, quī grātiā discrētiōnis, quae virtūtum māter est, ante omnia probābātur inbūtus; sīcque illum ōrdinantēs ad praedicandum mīsērunt. [18] Quī ubi tempus accēpit, sīcut prius moderāmine discrētiōnis, ita postmodum et cēterīs virtūtibus ōrnātus appāruit.