Chapter 5.27 | Dickinson College Commentaries

Mittitur ad eōs colloquendī causā C. Arpinēius, eques Rōmānus, familiāris Q. Titūrī, et Q. Iūnius ex Hispāniā quīdam, quī iam ante mīssū Caesaris ad Ambiorigem ventitāre cōnsuērat; apud quōs Ambiorix ad hunc modum locūtus est: sēsē prō Caesaris in sē beneficiīs plūrimum eī cōnfitērī dēbēre, quod ēius operā stīpendiō līberātus esset, quod Aduātucīs fīnitimīs suīs pendere cōnsuēsset, quodque eī et fīlius et frātris fīlius ab Caesare remīssī essent, quōs Aduātucī obsidum numerō mīssōs apud sē in servitūte et catēnīs tenuissent; neque id quod fēcerit dē oppūgnātiōne castrōrum aut iūdiciō aut voluntāte suā fēcisse sed coāctū cīvitātis, suaque esse ēiusmodī imperia ut nōn minus habēret iūris in sē multitūdō quam ipse in multitūdinem. Cīvitātī porrō hanc fuisse bellī causam, quod repentīnae Gallōrum coniūrātiōnī resistere nōn potuerit. Id sē facile ex humilitāte suā probāre posse, quod nōn adeō sit imperītus rērum ut suīs copiīs populum Rōmānum superārī posse cōnfīdat. Sed esse Galliae commūne cōnsilium: omnibus hībernīs Caesaris oppūgnandīs hunc esse dictum diem, nē quā legiō alterae legiōnī subsidiō venīre posset. Nōn facile Gallōs Gallīs negāre potuisse, praesertim cum dē recuperandā commūnī lībertāte cōnsilium initum vidērētur. Quibus quoniam prō pietāte satisfēcerit, habēre nunc sē ratiōnem officī prō beneficiīs Caesaris: monēre, ōrāre Titūrium prō hospitiō ut suae āc mīlitum salūtī cōnsulat. Māgnam manum Germānōrum conductam Rhēnum trānsīsse; hanc adfore bīduō. Ipsōrum esse cōnsilium, velintne priusquam fīnitimī sentiant ēdūctōs ex hībernīs mīlitēs aut ad Cicerōnem aut ad Labiēnum dēdūcere, quōrum alter mīlia passuum circiter quīnquāgintā, alter paulō amplius ab eīs absit. Illud sē pollicērī et iūre iūrandō cōnfīrmāre, tūtum iter per fīnēs datūrum. Quod cum faciat, et cīvitātī sēsē cōnsulere, quod hībernīs levētur, et Caesarī prō ēius meritīs grātiam referre. Hāc ōrātiōne habitā discēdit Ambiorīx.

notes

代表被派出和罗马人商讨: 安比奥里克斯(Ambiorix)建议萨宾努斯(Sabinus)转移他的军力给西塞罗(Cicero)或者拉比耶努斯(Labienus)。

Eques: 一位骑士，或是罗马骑士阶级（ordo equester）的一员（注意与中世纪骑士区分）；罗马骑士阶级是一种商业性的贵族阶级，由固定财产额度决定。(Allen & Greenough)

Q. Tituri: = Quinti Titurii Sabini，前文中被简称为Sabinus，章节5.29以及之后被称为Titurius。 (Harkness)

Qui...consuerat: Ambiorix对于凯撒来说显然是个有用的政治媒介；凯撒的善举使他深受感激，并可能也是他效命之后获得的报偿。(Rice Holmes)

missu Caesaris: 相当于mittente Caesare，“由于这个目的，他被凯撒派遣...” (Anthon)

plurimum...debere: “承认他对（帮助）凯撒有很大的义务”(Anthon) ；“欠了他（凯撒）许多（人情）”(Harkness)

stipendio liberatus esset: “他被从进贡（的义务）中解放”，即被免除了贡金。

Aduatuci: tenuissent的主语 (Allen & Greenough)

de oppugnatione castrorum: “关于对我们营地的攻击”。(Anthon)

suaque esse imperia...multitudinem: “并且他的权威是指人民施与他和他施与人民的权利是相等的”(Anthon)imperia:“自治”esse eiusmodi: “是这样的一种” (Harkness)non minus iuris: “没有更少的权利”（即平等的权利） (Harkness)

civitati porro: “至于他们的国家...”(Moberly)

ex humilitate sua: “从他自身的卑微”（即事实上他的进攻能够非常容易地被罗马人击退）

sit...confidat: 这里用现在时，因为这些虚拟语气有一个现在时的前置不定式，posse。(Rice Holmes) (A&G 585).

Sed esse Gallia commune consilium: “但这个是高卢人的共同阴谋”，即这是一个国家整体的预谋。(Anthon).

omnibus hībernīs Caesaris oppūgnandīs hunc esse dictum diem: oppugnandis是esse dictum后接的与格。hunc ... diem: “就在这一天”。omnibus hibernis oppugnandis是个动词形容词（动行词）结构。(A&G 503)

Non…potuisse: “高卢人并不能轻易地对（其他）高卢人说不”。(Allen & Greenough)“对高卢人来说，拒绝（其他）高卢人并不是一件轻松的事”。(Anthon)

Quibus quoniam...Caesaris: “因为他已经满足了对他们（高卢人）和国家的义务，现在他应当回报对凯撒的义务来报答凯撒曾经对他的支持。”即他已经对自己国家尽了义务，现在他要为凯撒对他的善举作出回报。(Anthon)

pietate: pietas在罗马作家之中有很广泛的含义，包含了我们对父母、亲戚、朋友、国家和神明（信仰）的义务。在这一段中仅指对国家的指责。

habere...rationem: “考虑到”

pro hospitio: “鉴于热情好客的关系”

conductam Rhenum transisse: “因为这个原因被雇佣并跨过了莱茵河”。(Anthon)

hanc: “这个团体/军团”(Anthon)

ipsorum esse consilium: “这留给他们（罗马将军）来决定”(Rice Holmes)；“这属于他们的决定”。(Harkness) (A&G 343.b)

paulo: 类似副词的离格：一点。 (Sihler) (A&G 414b)

quod cum faciat...referre: “（如果）这样做，他不但考虑到使自己国家从冬营负担中解脱，还恰当地报答了凯撒对他曾经的善举。”(Anthon); quod cum faciat: 这样做 (Allen & Greenough); 当他做了这件事 (Harkness).quod levetur: 因为它会被解脱(Hodges).

hibernis: 为士兵提供谷物（过冬粮食）的负担。(Allen & Greenough)

vocabulary

collǒquor, -loqui, -locūtus: 一起行走，谈话

fǎmǐlǐāris, -is m.: 家庭中的一员

missus, -ūs m.: 派遣

ventǐto, -āre, -āvi, -ātum: 经常来访

consǔesco, -ěre, -suēvi, -suētum: 习惯于

stīpendĭum, -i n.: 进贡

līběro, -āre, -āvi, -ātus: 解放，使...自由

fīnĭtĭmus, -a, -um: 临近的；邻国

quisque, quaeque, quodque: 每一个

rěmitto, mittěre, mīsi, missum: 送回，返回

obses, obsǐdis m/f.: 人质

servǐtūs, -ūtis f.: 奴隶，奴役

cǎtēna, ae f.: 束缚，锁链

oppugnatio, -ionis f.: 攻击，进攻

vŏluntas, -ātis f.: 意志，渴望

porro adv.: 更远地

rěpentīnus, -a, -um: 忽然的，出乎意料的

coniūrātǐo, -ōnis f.: 宣誓；联盟，（结党）共谋

resistō, -ĕre, -stitī: 保持位置，抵抗

hǔmǐlǐtas, -ātis f.: 低下，卑贱

impĕrītus, -a, -um: 没有经验的

confīdo, -ĕre, fĭsus sum: 依靠，信任

hībernus, -a, -um: 冬天的

hīberna, -ōrum n.: 冬季营房

oppugnō, -āre, -āvi, -ātum: 攻击

subsǐdǐum, ii n.: 备用军队

praesertim adv.: 尤其，特别地

rĕcǔpĕrō, -āre, -āvi, -ātum: 恢复

lībertas, -ātis f.: 自由

ǐněo, -īre, -ǐi, -ǐtum: 进入

sătisfăcĭo, -ĕre, -fēci, -factum: 赔偿

hospĭtĭum, -ĭi n.: 友善，款待

consŭlo, -ĕre, -ŭi, -sultum: 商议；留意

condūco, dūcěre, dūxi, dūctum: 集中，聚集

bīduum, -ī n.: 两天（的时间）

ēdūco, dūcěre, dūxi, dūctum: 引出，带领

dēdūco, dūcěre, dūxi, dūctum: 带领

quiquāginta: 五十

pollĭcĕor, -ēri, -ĭtus: 提供，承诺

confirmō, -āre, -āvi, -ātus: 建立，加强

lĕvo, -āre: 解放，释放

discēdo, -cēděre, -cessi, -cessum: 分开，分离

media

Text Read Aloud

语言 Chinese, Simplified