[1] Eōdem tempore Taetradiī cuiusdam prōcōnsulāris virī servus daemoniō correptus dolendō exitū cruciābātur: rogātus ergō Martīnus, ut eī manum impōneret, dēdūcī eum ad se iubet: sed nēquam spiritus nūllō proferrī modō dē cellulā, in quā erat, potuit: ita in advenientēs rabidīs dentibus saeviēbat. [2] tum Taetradius ad genua beāti virī advolvitur, ōrāns ut ad domum, in quā daemoniācus habēbātur, ipse dēscenderet. tum vērō Martīnus negāre sē profānī et gentīlis domum adīre posse: [3] nam Taetradius eō tempore adhuc gentīlitātis errōre implicitus tenēbātur. spondet ergō sē, sī dē puerō daemōn fuisset exāctus, Christiānum fore. [4] ita Martīnus impositā manū puerō immundum ab eō spiritum ēiēcit. quō vīsō Taetradius Dominum Iēsum crēdidit: statimque catēchūmenus factus nec multō post baptīzātus est, semperque Martīnum salūtis suae auctōrem mīrō coluit affectū. [5] per idem tempus in eōdem oppidō ingressus patris familiās cuiusdam domum, in līmine ipsō restitit dīcēns, horribile in ātriō domūs daemonium sē vidēre. cui cum ut discēderet imperāret et patrem familiās, quī in interiōre parte aedium morābātur, arripuisset, saevīre dentibus miser coepit, et obviōs quōsque laniāre. commōta domus, familia turbāta, populus in fugam versus: [6] Martīnus sē furentī obiēcit, ac primum stāre eī imperat. sed cum dentibus fremeret hiantīque ōre morsum minārētur, digitōs eī Martīnus in ōs intulit: 'sī habēs,' inquit, 'aliquid potestātis, hōs dēvorā.' [7] tum vērō, ac sī candēns ferrum faucibus accepisset, longē reductīs dentibus digitōs beātī virī vītābat attingere: et cum fugere dē obsessō corpore poenīs et cruciātibus cōgeretur nec tamen exīre eī per ōs licēret, foeda relinquēns vestigia fluxū ventris ēgestus est.

    Taetradiī cuiusdam prōcōnsulāris virī: 'of a certain Taetradius, a man of proconsular rank'--evidently a very important personage, though nothing more is known of him. A proconsul was a distinguished former consul and governor of a province. Perhaps Taetradius had governed a province like Africa, then returned to his estates in Gaul. Gaul itself was not governed by a proconsul.

    dolendō exitū: "a lamentable death."

    ut eī manum impōneret: "to lay his hand upon him," jussive noun clause after rogātus is dative with impōneret.

    nēquam: "wicked" (indecl. adj.).

    nūllō ... modō: "in no way."

    [2]

    daemoniācus: "demoniac," a person possessed by an evil spirit.

    negāre: historical infin., "denied."

    [3]

    fuisset exāctus: "has been driven out," exāctusesset exactus exigō –ere.

    fore: = futurum esse; "would become."

    [4]

    baptīzātus est: > baptizo (1), "was baptized".

    Martīnum .... auctōrem ... coluit: "paid great respect to Martin as the author of," coluitcolō –ere.

    [5]

    patris familiās cuiusdam: "of a certain property owner," patris familiāspaterfamilias.

    cui cum ut discēderet imperāret: "when it (the demon) ordered him (Martin) to leave." cui is dative with imperāret.

    aedium:  fem. pl. > aedēs –ium, "of the house."

    saevīre dentibus miser coepit: "the wretched man began to gnash his teeth."

    et obviōs quōsque laniāre: "and to mangle each person who came in his way." Roman doctors knew such violently insane people as phrenēticī, who were known to bite their caregivers. See Caelius Aurelianus, On Acute Diseases, Book 1. Normally they were tied up: Augustine, Sermons 87, PL 38.538; Gregory the Great, Homilies on the Gospels 2.33.4.

    commōta ... turbāta ... versus: supply est with all three participles.

    [6]

    sē furentī obiēcit: "put himself in the way of the raving man"; obiēcit obicio –ere).

    hiantīque ōre: "with gaping mouth," hianti hio (1).

    eī ... in ōs: "into his (the demoniac's) mouth."  is dative of reference (AG 377).

    [7]

    ac sī: "as if."

    candēns: "white hot."

    obsessō: obsideo, "possessed."

    nec ... eī ... licēret: "nor was it permitted to him."

    fluxū ventris: 'through the evacuation of (the man's) bowels'.

    ēgestus est: egero, "was expelled."

    prōcōnsulāris –e: proconsular, of or belonging to a proconsul

    daemonium –ī, n.: lesser divinity; an evil spirit, demon

    corripiō –ripere –ripuī –reptum: snatch up, seize, press on

    exitus –ūs, m.: outcome, end; death

    cruciō –āre: torture, torment

    nēquam: (indecl.) wretched, vile

    prōferō –ferre –tulī –lātum: bring forth, extend

    rabidus –a –um: savage, fierce, rabid

    dēns dentis, m.: tooth

    saeviō –īre: rage, be furious

    advolvō –volvere –volvī –volūtum: roll towards, throw one's self at, fall prostrate before2

    daemoniacus –ī, m.: demoniac, one possessed by an evil spirit

    profānus –a –um: unholy, profane

    spondeo spondēre spopondī sponsum: pledge, vow3

    immundus –a –um: unclean, impure, foul4

    ēiciō –icere –iēci –iectum: cast out; eject, expel

    baptīzō –āre: baptize

    rēstitō –āre: stay behind, tarry, hesitate5

    horribilis –e: horrible, dreadful

    ātrium –ī, n.: the fore-court, atrium

    interior –ōris: inner, interior, innermost

    laniō –āre: lacerate, mutilate

    fremō –fremere –fremuī –fremitum: roar, growl, rage6

    hiō hiāre: yawn, gape

    mordeō mordēre momordī morsum: bite, bite into

    minitor –ārī: threaten, menace

    dēvorō –āre: swallow, devour

    candēns –entis: white, shining, bright7

    faux faucis, f.: throat

    attingō –tingere –tigī –tactum: touch; reach, attain to

    obsideō –sidēre –sēdī –sessum: stay, remain; haunt, inhabit

    cruciātus –ūs, m.: torture, torment

    venter ventris, m.: belly; hunger

    ēgerō –gerere –gessī –gestum: carry, bear out, discharge

    Text Read Aloud
    Article Nav
    Previous
    Next

    Suggested Citation

    Christopher Francese, Sulpicius Severus: Life of St. Martin. Carlisle, Pennsylvania: Dickinson College Commentaries, 2011. ISBN: 978-1-947822-03-0. https://dcc.dickinson.edu/ar/sulpicius-severus/section-17